Çfarë do të thotë Inteligjenca Artificiale për vendet e punës. A mund t’i bëjë më të lehta ato detyra të ndërlikuara të lodhshme, apo po vjen në të vërtetë “për të zënë vendin tuaj”? Dhe nëse nuk jeni ende të rrezikuar, a mund të punoni së shpejti pranë një roboti?
Tani për tani, po flitet shumë në mbarë botën për Inteligjencën Artificiale.
Të premten, më 8 dhjetor, shtetet anëtare dhe Parlamenti Evropian arritën një marrëveshje paraprake mbi Aktin e AI, përpjekja e parë në botë për të rregulluar teknologjinë me zhvillim të shpejtë në një mënyrë gjithëpërfshirëse, të bazuar në etikë.
Dhe lëvizja e BE-së për të ligjësuar teknologjinë e AI vjen në një kohë ndryshimi të shpejtë në vendet e punës, shkruan Euronews, përcjell Ekonomiksi.
Në një raport të fundit, rreth 75% e firmave të pyetura thanë se planifikonin të adoptonin sisteme të fuqizuara nga AI deri në vitin 2027.
Si po revolucionarizohen punët nga teknologjia e fuqizuar nga AI?
Supermarketi holandez Picnic po përpiqet të revolucionarizojë sektorin e ushqimeve në internet.
Qendrat shumë të automatizuara, si Picnic në Utrecht, janë plot me shumë teknologji AI.
Firma thotë se kjo i mundëson asaj të japë ushqim më të freskët, më të shpejtë dhe më të lirë – një avantazh i qartë në një industri shumë konkurruese.
Për më tepër, Picnic thotë se miratimi i AI ka krijuar shumë vende të reja të punës, për shembull në fusha si analiza e të dhënave, ndërsa ka hequr pjesën më të madhe të punëve të vështira të bëra nga punëtorët në qendrat e saj të shpërndarjes dhe mbushjes.
“AI krijon një mundësi për shumë njerëz që të kenë vende të reja pune që nuk ekzistojnë aktualisht, që ata mund t’i bëjnë në të ardhmen”, ka thënë Daniel Gebler, shefi teknik i Picnic.
“Kjo ka të bëjë me punën krijuese, por edhe teknologjia merr përsipër punën e përsëritur dhe punën e vështirë”. Andaj, Picnic thotë se modeli i tij teknologjik dhe i biznesit e lejon atë të jetë më i qëndrueshëm.
Veç kësaj, edhe analiza e mbështetur nga të dhënat për të zvogëluar sasinë e mbetjeve të ushqimit dhe ambalazhimit është gjithashtu thelbësore për funksionimin e saj.
“Një shërbim si Picnic mund të funksionojë në një mënyrë shumë të qëndrueshme, por kjo shkon një hap më tej ku ne jemi të mirë jo vetëm me parashikime, shërbime, operacione, por edhe me furnitorët tanë”, shtoi Daniel Gebler.
E përdorur mirë, AI potencialisht ofron përfitime të mëdha. Por çfarë ndodh kur teknologjia përfundon duke “pushtuar” çdo gjë?
Joseph Skull është një korrier me biçikletë për një shërbim kryesor shpërndarjeje sipas kërkesës në Amsterdam. Ai thotë se është lodhur nga monitorimi i vazhdueshëm nga kompania gjatë turnit.
“Ata ndjekin gjithçka që ne po bëjmë ndërsa jemi në punë”, i tha ai Real Economy. “Ata mund të shohin nëse ndalemi diku për pesë minuta dhe ata mund të bëjnë pyetje se pse po zgjat kaq shumë kjo, kur thjesht duhet të bësh gjëra që duhet të bësh gjatë punës”.
Sindikatat holandeze janë dakord, duke thënë se duhet bërë më shumë në firmat e dërgesave, veçanërisht kur bëhet fjalë për përdorimin nga ata të algoritmeve të AI në përpjekje për të përmirësuar produktivitetin.
“Ne shohim shumë probleme si një sindikatë për punëtorët”, zbuloi Frank Van Bennekom, një zyrtar i sindikatës për FNV Young & United.
“Pagat janë të ulëta. Nuk ka siguri. Për shembull, në disa raste, bonuset hiqen nëse një shpërndarës nuk e dorëzon porosinë në një kohë të caktuar. Kjo vërtet çon në situata të pasigurta. Dhe kjo, mendoj unë, duhet të bëhet e paligjshme”.
Si do t’i mbrojë BE-ja të drejtat e punëtorëve kur bëhet fjalë për AI?
Ekspertët dhe politikëbërësit u takuan në Forumin Social të BE-së të këtij viti në Bruksel për të diskutuar, midis temave të tjera urgjente, se si të korrni përfitimet e AI, duke garantuar gjithashtu drejtësi, përfshirje dhe siguri në punë.
“Ajo që është e rëndësishme është që ne të mos e pengojmë këtë ndryshim teknologjik, por ne të sigurohemi që po identifikojmë masat që na duhen për të mbrojtur punëtorët”, tha për Euronews, Komisioneri Evropian për Punë dhe të Drejta Sociale, Nicolas Schmit.
“Direktiva e parë e rëndësishme për të cilën po punojmë është mbrojtja e punonjësve sepse ata janë të prekur drejtpërdrejt nga menaxhimi algoritmik. Tani po shtyjmë shumë për miratimin e kësaj direktive, e cila nga njëra anë jep garanci për mbrojtjen e punëtorëve në kontekst të menaxhimit algoritmik, por edhe për t’i mbrojtur ata për sa i përket të drejtave sociale, të drejtave të mbrojtjes sociale, shëndetësisë etj”.
“Mendësia e të mësuarit gjatë gjithë jetës”
Sipas shkrimit të Euronews, një tjetër temë kryesore ishte trajnimi dhe përmirësimi i aftësive dixhitale.
Në të ardhmen 90 për qind e vendeve të punës do të kenë nevojë për to, por tani për tani, më shumë se një të tretës së fuqisë punëtore të BE-së i mungon ajo që kërkohet aktualisht.
Ekonomisti fitues i çmimit Nobel nga Shkolla e Ekonomisë në Londër, Christopher Pissarides, thotë se punëtorët duhet të përpiqen të përshtaten.
“Ata duhet të përpiqen të zbulojnë se çfarë po ndodh në kompaninë e tyre. Dhe të zbulojnë se si mund të trajnojnë veten në drejtimin e teknologjisë së re, të punojnë me të dhe ata do të ndihen shumë më të kënaqur”, tha ai për Euronews.
“Ne duhet të krijojmë një mentalitet të vërtetë të të mësuarit gjatë gjithë jetës, të njerëzve që e dinë se duhet të rikualifikohen, duhet të aftësohen, jo vetëm me rrezikun që ta humbin atë punë, por me garancinë se ata do të gjejnë një punë tjetër”, mendon Nicolas Schmit.
“Unë nuk jam një ‘tekno-pesimist’”, shtoi Schmitt, duke përfunduar se, “ne mund të kemi një botë më të mirë falë teknologjisë”.
“Mund të kemi një organizim më të mirë të punës, duke u hequr njerëzve punën e përsëritur ose të lodhshme. Por kjo do të thotë që ne duhet të mbajmë kontrollin. Nuk ka të bëjë me parashikimin e së ardhmes apo frikën për të ardhmen. Më në fund ka të bëjë me formimin e së ardhmes. Kjo është ajo që duhet të bëjmë”.
