Kjo përmbajtje është vetëm për abonentët
Guximi po Thërret
Përmbledhje Libri
Hyrje
Çfarë ka në këtë libër për mua? Mësoni si duket guximi-dhe si mund ta demonstroni atë.
Guximi është çelësi i madhështisë. Nga fitoret ushtarake deri tek triumfet artistike, tek ndërmarrësia aktiviste sociale-gjithçka që është e madhe dhe madhështore blihet me guxim.
Por kjo nuk domethënë se guximi është virtyt i papërvetësueshëm-cilësi kjo që i përket ekskluzivisht vetëm një elite morale. Guximi vërtetë që i udhëheq gjërat e mëdha në jetë. Por ai është poashtu një element i jetesës së përditshme.
Duke paraqitur shembuj frymëzues të nxjerrë nga historia e lashtë dhe moderne, këto pulsime na paraqesin një vizion të jetës së jetuar me guxim dhe na bëjnë thirrje të bëhemi të guximshëm gjithashtu.
Në këto pulsime, do të mësoni:
- Pse të mendoni rreth frikërave tuaja mund të jetë gjë e mirë;
- Si ja doli nje burrështetas Grek ta mundtte frikën me logjikë; dhe
- Çfarë mund të arrihet përmes guximit në një minutë.
Ideja kyçe 1
Guximi nënkupton të përballesh me vështirësinë dhe rrezikun me vullnet të plotë.
Kur njerëzit flasin rreth guximit, ata shpesh e ndajnë atë në dy lloje të ndryshme: guximi moral dhe guximi fizik.
Guximi moral, ata thonë, është aftësia për të vepruar ashtu siq ju dikton ndërgjegja juaj-edhe nëse ajo nënkupton tejkalimin e normave sociale, apo rrezikun nga skandali dhe përgojimi. Denoncuesit dhe treguesit e së vërtetës janë shembull i këtij lloji të guximit. Ata nuk kanë frikë të mbështeten në bindjet e tyre të brendshme, pavarësisht nga pasojat.
Ndoshta ju mendoni se është një dallim i dobishëm. Por a është me të vërtetë? Në fund të fundit, guximi i të gjitha vijave a nuk vjen në një gjë: të marrësh rreziqe, ta durosh rrezikun, ta vësh veten në rrezik?
Mesazhi kyç këtu është: Guximi nënkupton të përballeni me vështirësinë dhe rrezikun me vullnet të plotë.
Me siguri keni dëgjuar për Herkulin. Ai është figurë gjigante, literalisht dhe figurativisht, në mitet e Greqisë së lashtë. Një luftëtar me jetë të vështirë dhe të ashpër, është e lehtë ta imagjinosh atë të jetojë në lëvizjen e momentit, duke ecur nëpër jetë në ndjekje të oreksit dhe tekave të çdo minutë.
Por asgjë nuk do të mund të jetë më larg nga e vërteta. E shihni, Herkuli zgjodhi që vullnetarisht ta duronte vështirësinë. Meqë i ishin shfaqur dy opsione-një jetë e lehtë pa rreziqe dhe një jetë e virtytit-ai e bëri zgjedhjen e guximshme. Ai e përqafoi rrezikun dhe vështirësinë, dhe e kaloi jetën duke ndjekur virtytin.
Në legjendë, zgjedhja ishte e zymtë. Herkuli, atëherë vetëm një djalë i ri, erdhi në një udhëkryq me hije në kodrat e Greqisë. Rruga u nda – dhe përgjatë çdo shteg qëndronte një grua, secila krejt ndryshe nga tjetra.
Njëra ishte një perëndeshë e bukur, e veshur me rroba luksoze. Ajo e joshi atë me premtime për lehtësi, kënaqësi dhe paqe të patrazuar. Nëse ai e ndiqte atë, e siguroi ajo, ai kurrë nuk do të përjetonte dhimbje, vështirësi apo privim: jeta e tij do të ishte një ëndërr, çdo dëshirë e tij do të plotësohej.
Gruaja tjetër premtoi diçka krejte ndryshe. Ajo poashtu ishte perëndeshë, por ajo ishte veshur me rroba të thjeshta. Ajo nuk tërheqte dhe nuk joshte, dhe ajo ofronte një jetë shumë më pak tunduese. Jo një jetë të kënaqësisë, por një jetë të përpjekjes. Jo një jetë të lehtë, por një të punës së shumtë.
Por me gjithë privimin dhe rrezikun që Herkuli do ta përballonte, të gjitha kërcënimet dhe terroret, ai do të fitonte diçka: jo kënaqësi, jo lehtësi, por madhështi-shpërblimin e të jetuarit përkundër të gjitha vështirësive, që guximshëm kishte zgjedhur ta ndiqte virtytin.
Herkuli hezitoi njëherë – dhe më pas zgjodhi rrugën e mprehtë, por të virtytshme, atë që e ka mbajtur të gjallë emrin e tij për shekuj me radhë. Ju gjithashtu mund të hezitoni – por a do të zgjidhnit atë që zgjodhi Hercules?
Ideja kyçe 2
Logjika mund të ju ndihmojë ti tejkaloni frikërat tuaja.
Çfarë është ajo që ju ndalon nga të qenit të guximshëm? Cila është ajo gjë që na bën frikacakë? Me një fjalë, është frika-phobos, në Greqinë e lashtë. Frika është armiku i guximit-por është poashtu gjëja që e bën guximin të mundur në radhë të parë.
Në fund të fundit, guximi nuk kërkon imunitet ndaj frikës. Kjo nuk do të thotë që rreziqet dhe rreziqet nuk regjistrohen tek ne. Guximi do të thotë të kapërcejmë frikën tonë. Do të thotë të njohësh rreziqet, por të mbizotërosh njësoj.
Edhe të guximshmit ndjejnë frikë. Ajo që i dallon ata është se ata e tejkalojnë atë. Por si? Për t’ju përgjigjur kësaj pyetjeje, le ti kthehemi Greqisë antike edhe njëherë.
Mesazhi kyç këtu është: Logjika mund të ju ndihmojë ti tejkaloni frikërat tuaja.
Perikliu ishte ndoshta burrështetasi më i famshëm në të gjithë historinë greke. Një athinas krenar, gjatë karrierës së tij të gjatë dhe të larmishme politike, nganjëherë iu besua drejtimi i trupave të qytetit.
Në një rast të tillë, njerëzit që ai u akuzua se drejtonin u goditën papritmas nga terrori. Shkaku? Jo një kërcënim pushtimi, ose pakësimi i furnizimeve – jo, trupat e Perikliut u trembën nga një stuhi.
Perikliu nuk kishte njohuritë shkencore të nevojshme për të shpjeguar bubullimën në detaje, por ai e bëri të njëjtën gjë. Çfarë ishte bubullima veç zhurmës së erërave që përplaseshin, si shkëmbinjtë që ai çau së bashku? A nuk mund të shihnin burrat se nuk kishte asgjë për t’u frikësuar?
Mësimi këtu është i thjeshtë. Kur ndiheni të frikësuar, ju duhet, si Perikliu, të hetoni frikën tuaj. Kur ekspozohen ndaj dritës së qartë të një mendjeje logjike dhe arsyetuese, shumë kërcënime bëhen më pak të frikshme.
Frika e pastudjuar mund t’ju trembë më shumë seç duhet. Truku është t’i eksploroni dhe t’i zbërtheni. Disa frika mund të rezultojnë të justifikuara. Por të tjerat nuk janë më kërcënuese sesa përplasja e shkëmbinjve ose zhurma e bubullimave të largëta.
Ideja kyçe 3
Mos i injoroni frikërat tuaja-përkufizoni ato.
Turbullira e shton frikën. Kur gjërat janë të sakta, ju mund të ju vendosni atyre kufinjë. Kur i shihni skajet e një gjëje, kur i përceptoni format e saj, ju mund të thoni sa e madhe është. Por kur diçka është e hijezuar, e papërkufizuar, trajtimi i rrezikut dhe përballja me të është shumë më e vështirë.
Nën ndikimin e frikës, mendja juaj i rrit kërcenimet dhe rreziqet. Ajo zmadhon, kequdhëzon dhe keqndërton. Por zgjidhja nuk është të ndaloni së menduari rreth frikërave tuaja. Përkundrazi, ju keni nevojë të mendoni rreth tyre: kjo është mënyra e vetme se si ti përkufizoni ato, ti peshoni, dhe të keni një ndjenjë të madhësisë së tyre reale.
Me fjalë të tjera, mos e largoni shikimin nga gjërat që ju frikësojnë. Ajo vetëm sa do ti bëjë ato të duken edhe me të rrezikshme. Shikoni frikërat tuaja mjaftueshëm sa ti kufizoni, dhe ta ndërtoni vetë madhësinë e tyre të vërtetë.
Mesazhi kyç këtu është: Mos i injoroni frikërat tuaja-përkufizoni ato.
Shkrimtari dhe sipërmarrësi Tim Ferriss rekomandon një proces të quajtur vendosja e frikës, i cili përfshin shqyrtimin dhe artikulimin e frikës që na frenon në jetë. Është një ide e mirë – dhe në të vërtetë ka ekzistuar, në një formë ose në një tjetër, për shumë më gjatë nga sa mund të mendoni.
Stoikët, një grup filozofësh që ishin aktivë në ditët e Greqisë dhe Romës së lashtë, praktikuan një gjë të ngjashme me këtë. Seneka, një filozof Romak stoic dhe shkrimtar, rekomandonte atë q ai e quante premeditation malorum, apo paramendimi i të këqijave.
Ashtu si vendosja e frikës, kjo përfshin të kujtoni fatkeqësitë që jeta mund t’ju sjellë në rrugën tuaj. Duke u njohur me këto frikëra, mendja shkon, ju pakësoni aftësinë e tyre për t’ju frikësuar. Një goditje për të cilën nuk jeni i përgatitur është më e keqja nga të gjitha, mendoi Seneka: ajo që parashikon mund të bëjë vetëm kaq shumë dëm.
Ideja kyçe 4
Guximi mund të fillojë me hapa të vegjël.
Kur i paramendojmë veprimet e guximshme, në shpesh imagjinojmë gjera të mëdha, të veqanta, sikur një luftëtar që vrapon në një përleshje të tmerrshme, apo një qytetar i drejtë kur refuzon të përulet para një tirani.
Kështu duket ndonjëherë guximi. Ndonjëherë është vërtetë diqka piktoreske dhe e madhe. Por jo gjithmonë. Shpesh guximi përfshin hapa të vegjël të zakonshëm.
Merreni nga Aristoteli, i cili mendonte se virtytet janë gjëra që i fitojmë dita-ditës. Ne bëhemi ndërtues duke ndërtuar vazhdimisht dhe harpistë duke luajtur vazhdimisht harpë; po ashtu edhe ne bëhemi të guximshëm duke bërë gjëra të guximshme, herë pas here. Ju nuk duhet të filloni madhështorë – mund të filloni nga pak.
Mesazhi kyç këtu është: Guximi mund të fillojë me hapa të vegjël.
Kur Florence Nightingale mendoi të hidhte hapat e parë në karrierën e saj mjekësore, ajo u tremb. Si një zonjë angleze në shekullin e nëntëmbëdhjetë, jeta e saj ishte e kufizuar nga nocionet jofleksibile të përshtatshmërisë dhe sjelljes së mirë: të bëhej infermiere konsiderohej nën një grua të pozitës së saj.
Pra, ajo nuk filloi duke i thënë vetes se do të revolucionarizonte fushën e saj. Ajo nuk i premtoi vetes apo familjes së saj se do të bëhej një nga gratë më të admiruara në historinë britanike. Në vend të kësaj, ajo filloi e vogël dhe u angazhua të punonte në spital për një verë.
Dhe gjithçka tjetër pasoi nga ai hap i vogël, por gjithsesi i guximshëm. Siç shkroi vetë Nightingale, “Kurrë mos e humbisni mundësinë për të nxitur një fillim praktik, sado i vogël”. Guximi mund të fillojë me maturi, edhe nëse në fund bëhet i guximshëm.
Megjithatë, është e rëndësishme që të mos hezitoni për një kohë të gjatë. Thomas Edison e konsideroi jetën shumë të shkurtër për t’u shqetësuar me gjëra të vogla për një kohë shumë të gjatë. Ai ndihej gjithmonë i tërhequr nga projektet e vështira, nga arra që nuk çaheshin lehtë. Por ndoshta shembujt e Edisonit dhe Nightingale nuk kundërshtojnë njëri-tjetrin. Ndoshta mund të pajtohen.
Mos u shqetësoni nëse veprimet tuaja të guximshme janë veprime të vogla për të filluar. Por në mënyrë që ata të numërohen, sigurohuni që të jenë hapa të vegjël në drejtime të rëndësishme. Nightingale mund të kishte filluar duke punuar vetëm për një verë, por ajo po punonte në fushën që përfundimisht do ta ripërcaktonte.
Filloni pak, por sigurohuni që gjëja me të cilën po filloni një ditë mund të jetë e madhe.
Ideja kyçe 5
Një veprim kyq i guximit mund të marrë më pak se një minutë kohë për tu kryer.
Në tetor 1960, Martin Luther King Jr u arrestua në Atlanta, Georgia. Krimi i tij? Duke qenë një burrë i zi që u përpoq të hante në një restorant në një nga dyqanet e qytetit.
Tani, Kingu ishte i urryer nga autoritetet jugore, kështu që pasi ai ishte në paraburgim, ata shfrytëzuan shansin e tyre. Ata e mohuan lirimin me kusht, e mbajtën për akuza të tjera dhe e dërguan në burgun shtetëror: atje, King do të dënohej me katër muaj në një bandë zinxhir.
Nga frika se burri i saj do të linçohej ose rrihej, Coretta Scott King kontaktoi me dy kandidatët presidencialë, John F. Kennedy dhe Richard Nixon, për të parë nëse ata mund të ndihmonin. Ishin një zgjedhje jashtëzakonisht të ngushtë dhe të dy burrat duhej të fitonin votuesit zezakë – por asnjëri nuk donte të largonte mbështetësit në jug. A do të bënte njëri prej tyre gjënë e guximshme dhe do të ofronte ndihmë?
Mesazhi kryesor këtu është: Një akt i rëndësishëm guximi mund të marrë më pak se një minutë për t’u kryer.
Tani, Nixon ishte mik me King dhe kishte mbikëqyrur reformat e të drejtave civile nën Presidentin Eisenhower. Ai kishte çdo arsye për të ndërhyrë dhe për të ndihmuar Mbretin. Por ai nuk e bëri.
Në vend të kësaj, ishte Kennedy ai që i erdhi në ndihmë. Së pari, Kennedy thirri guvernatorin e Gjeorgjisë, dhe më pas ai thirri gruan e King. Në të njëjtën kohë, ai i kërkoi vëllait të tij Robert Kenedit t’i telefononte gjykatësit në Alabama, duke i bërë presion që të lironte Kingun.
Dhe Mbreti më në fund u lirua. Jo vetëm kaq, por ai bëri të ditur gjerësisht se Kennedy kishte qenë pranë tij kur kishte nevojë. Muajin pasues, Kennedy fitoi zgjedhjet presidenciale me më pak se gjysmë pikë përqindjeje, ose 35,000 vota në dy shtete të rëndësishme.
Disa veprime të thjeshta por të guximshme i dhanë Kenedit zgjedhjet. Ndërsa Nixon e braktisi Kingun në orën e tij të nevojës, Kennedy ndërmori një rrezik dhe bëri gjënë e duhur – e cila, në fund, ishte edhe gjëja strategjike.
Nixon mund të kishte bërë të njëjtat telefonata të shkurtra. Vështirë se do të kishte marrë një minutë. Por në vend të kësaj ai i dha rivalit të tij mundësinë e përsosur për të demonstruar guximin e tij.
Ndonjëherë të qenit i guximshëm mund të marrë vetëm 30 sekonda nga koha juaj. Ndonjëherë mund të kërkojë një ose dy minuta – sasia e kohës që kërkohet për të dërguar një email, për të bërë një telefonatë ose për të thënë fjalët “Unë e lashë”.
Ideja kyçe 6
Heroizmi është guxim I përdorur për të mirën e të tjerëve.
Te gjithe e dime emrin Martin Luther King. ministri baptist dhe aktivisti i të drejtave civile është një nga figurat më të larta të shekullit të njëzetë. Por sa prej nesh e njohin emrin Stanley Levinson? Ndoshta vetëm një pjesë.
Kjo është turp. Stanley Levinson shkroi një numër fjalimesh për Kingun; ai poashtu organizoi një numër të kampanjave për rritjen e fondeve për të. Ai ishte figurë kyçe që ndihmoi Kingun të arrijë suksesin dhe ngritjen që përfundimisht erdhën në drejtim të tij.
Por, kur JFK-së i kapi era e akuzave se Levinson kishte simpatitë komuniste, ai i bëri presion Kingut që të ndërpriste lidhjet me të. Cila ishte përgjigja e Levinson? Epo, nuk ishte ajo që mund të prisnit. Ai nuk protestoi dhe nuk u deklarua i pafajshëm. Ai nuk i kërkoi mbretit të vinte miqësinë në radhë të parë. Jo. Në një akt heroizmi, ai me vetëmohim dhe në heshtje zgjodhi të largohej nga lëvizja, në vend që ta njolloste duke u ngjitur.
Mesazhi kryesor këtu është: Heroizmi është guximi i përdorur për të mirën e të tjerëve.
Levinson pati guximin të largohej nga një kauzë dhe një figurë të cilës i kushtohej, sepse e dinte që prania e tij do të pengonte suksesin e saj. Në vend që të priste që King të merrte një vendim të mundimshëm, ai veproi i pari dhe u nda nga fushata e King-ut për të drejtat civile.
Ajo gjë kërkonte guxim- por nuk ishte ai lloj guximi që kërkonte vetë-lavdërim. Ishte heroizëm, i thjeshtë, dhe i qartë: guxim vetëmohues, i dëshmuar për hir të të tjerëve.
Heroizmi nënkupton të bësh sakrifica për njerëzit e tjerë. Nënkupton të jesh lojëtar ekipi. Të gjithë e mbajmë mend Michael Jordanin e botës-atë qenie njerëzore të mrekullueshme që e pohon fitoren thuase është fati i tij.
Por për çdo Michael Jordan, ka gjithmonë një Bill Cartwright, gjithashtu – bashkëkapiteni i Michael Jordan, i cili udhëhoqi Chicago Bulls në tre kampionatet e tyre të para të njëpasnjëshme.
Një hero është dikush që e bën ekipin e tij më të mirë, që i bën shokët e tij më të fortë dhe më të gjatë. Kjo mund të nënkuptojë shfaqjen e një ndjesie ngjitëse të qëndrueshmërisë përballë fatkeqësisë. Ose mund të nënkuptojë të frymëzoni të tjerët me shembullin tuaj ose fjalët tuaja.
Dhe ndonjëherë mund të nënkuptojë edhe largimin nga thirrja juaj për të mirën më të madhe, siç duhej të bënte Stanley Levinson. Kur guximi është kaq vetëmohues, ne e quajmë heroizëm.
Përmbledhja përfundimtare
Guximi do të thotë të përballesh vullnetarisht në vështirësi dhe të rrezikosh reputacionin, jetesën ose mirëqenien tënde për hir të virtytit. Kjo nuk do të thotë që nuk e përjetoni kurrë frikën, por do të thotë se mund ta menaxhoni atë: duke përdorur logjikën, për shembull, si Perikliu, ose thjesht duke imagjinuar dhe përcaktuar frikën tuaj, siç këshilloi Seneka. Megjithëse aktet e guximit që na vijnë në librat e historisë janë shpesh madhështore dhe të lavdishme, trimëria nuk duket gjithmonë kështu, sigurisht jo në fillim. Ndonjëherë, një hap i vogël në drejtimin e duhur është gjithçka që duhet, ose një email i vetëm, ose disa telefonata. Së fundi, kur guximi ndiqet për hir të të tjerëve, kur bën sakrifica për jetën dhe mirëqenien e të tjerëve, atëherë ai fiton atë titull të rrallë, të fuqishëm dhe të nderuar nga koha: “heroizëm”.
Dhe këtu është një këshillë e fundit e zbatueshme:
Bëhuni gati të endeni në shkretëtirë. Burrat dhe gratë e guximshme nuk janë gjithmonë të mirëpritur nga shoqëritë ku jetojnë. Sokrati pati guximin të përmbyste bindjet morale të Greqisë së lashtë – por ai u dënua me vdekje për këtë. Seneka u internua. Kështu ishte edhe filozofi Epiktet. Njerëzit e guximshëm, njerëzit që flasin me guxim dhe sinqeritet, shpesh zemërojnë shumicën dhe autoritetet e kohës së tyre, ndaj mos prisni që të gjithë ta mirëpresin guximin tuaj. Mos prisni me padurim çmime dhe vlerësime, të paktën jo në fillim. Së pari ju duhet të duroni vetminë: mund t’ju duhet të endeni në shkretëtirë.