Një ish-hetues ka ndarë disa sjellje tipike që shfaqin gënjeshtarët dhe mënyrat sesi t”i trajtoni ato. Ndër të tjera ai është shprehur: “Shpesh më pyesin se si një ish-hetues i Inteligjencës Njerëzore (HUMINT) mund të më ndihmojë të shndërrohem në liderin e biznesit që dua të jem në një fushë që nuk ka të bëjë fare me hetimin e aktiviteteve kriminale të terroristëve. Shumica e klientëve të mi punojnë në burimet njerëzore, marrëdhëniet e punonjësve, shitjet dhe hetimet e lidhura me financat. Ata janë sipërmarrës dhe pronarë biznesi, drejtues të C-Suite, trajnerë dhe auditorë. Unë u largova nga bota e marrjes në pyetje shumë kohë më parë dhe ende përdor aftësitë e mia HUMINT për të udhëhequr biseda sfiduese me besim dhe autoritet për të identifikuar me saktësi mashtrimin dhe për të shkuar pas së vërtetës. Në dy dekadat e fundit të intervistimit, mund të them me saktësi se gënjeshtarët shfaqin të njëjtat sjellje mashtruese.”
Këtu janë pesë sjellje mashtruese që duhet t’i kushtoni vëmendje dhe si t’i trajtoni ato sjellje kur i hasni:
1. Pamundësia për t’iu përgjigjur po ose jo
Testi më i lehtë për t’i dhënë dikujt që besoni se po e fsheh të vërtetën është t’i bëni një pyetje po/jo, si p.sh.: “A jeni të sinqertë me mua?” Arsyeja është se ata që thonë të vërtetën zakonisht i përgjigjen një pyetjeje të mbyllur shpejt dhe shkurt me një përgjigje po ose jo, ndërsa gënjeshtarët priren të shmangin përgjigjen ndaj tyre. Gënjeshtarët priren të mbishesin një përgjigje po ose jo, sepse nuk besojnë se është mjaft bindëse. Si rezultat, ata zakonisht do të thonë “absolutisht, gjithmonë” për po dhe “Unë kurrë” për jo. Bëni një pyetje të mbyllur dhe më pas dëgjoni përgjigjen. A është e vërtetë, apo mashtruese?
2. Mungojnë përemrat “unë” dhe “imi”.
Përemrat luajnë një rol të madh në zbulimin e mashtrimit. Përemrat pronorë “unë” dhe “imi” tregojnë se një person po merr pronësinë e asaj që thotë. Në mënyrë tipike, gënjeshtarët do t’i zëvendësojnë ata dy përemra me përemra të tjerë si “ju”, “ne”, ose “ata”, ose do t’i shmangin ata krejtësisht kur nuk duan të marrin pronësinë e njohurive ose informacionit.
Për shembull, nëse pyet një punonjës që pretendohet se është përfshirë në një shkelje të etikës: “Çfarë ndodhi?” dhe ata përgjigjen me: “Ne po përpiqemi të kuptojmë se çfarë ka ndodhur.” Ata mund të shmangin përgjegjësinë sepse nuk thanë: ” Po përpiqem të kuptoj se çfarë ka ndodhur”. Kujtoni Anthony Weiner, kur po gënjente, ai tha: “Ne po përpiqemi të kuptojmë se kush e dërgoi tweet-in nga llogaria ime”. Ai merr përgjegjësi për llogarinë e tij, por JO për përpjekjen për të kuptuar se kush e dërgoi tweet-in, sepse ai e dinte se ai e dërgoi atë. Një mënyrë e shkëlqyer për të trajtuar këtë sjellje është të pyesni: “Ju dhe kush po përpiqeni ta kuptoni këtë?”
