Statistikat janë një shkencë e drejtuar nga pyetjet
Njerëzit gjithmonë kanë numëruar dhe matur gjërat, por lindja e statistikave moderne mund të përkojë me punën e Blaise Pascal dhe Pierre de Fermat, rreth vitit 1650.
Në shekullin XX, statistika u lidh gjithnjë e më shumë me matematikën dhe për fat të keq për shumë njerëz qe thjesht një aplikim mekanik i mjeteve statistikore. Në epokën e shkencës së të dhënave, kjo mënyrë e të parit të statistikës, sikur të ishte një kuti mjetesh, po vërtetohet se është joefikase. Të dhënat janë komplekse dhe vijnë nga burime të ndryshme. Për më tepër, përdoren për të prodhuar risi teknologjike, kështu që duhet të jemi edhe më të vetëdijshëm për vlerën e rezultateve të prodhuara.
Është e nevojshme të miratohet një qasje e drejtuar nga problemi, në të cilën aplikimi i mjeteve specifike statistikore është vetëm një përbërës i hetimit. Hapi i parë është specifikimi i saktë i problemit që do të hetohet. Sondazhet statistikore duhet të fillojnë gjithmonë me një pyetje. Në nxitimin për të filluar me analizën e të dhënave, nuk duhet të lëmë pas dore planifikimin e studimit.
Cikli i virtytshëm fillon me përcaktimin e problemit (pyetja) pastaj kalohet në planifikim. Çfarë dhe si duhet të matim? Pasi të jetë përcaktuar edhe kjo pikë, mund të vazhdohet me mbledhjen dhe menaxhimin efektiv të informacionit. Pastaj, kryhet analiza, duke organizuar dhe ndërtuar tabela, grafikë, duke identifikuar modele të përsëritura dhe duke formuluar hipoteza. Në fund, përfundimi arrihet me interpretimin dhe komunikimin e gjetjeve.
Ky proces u ndoq në vitin 1998 nga një ekip statistësh të cilët morën pjesë në një hetim në spitalin e Bristolit, shkak për të cilin u bë vdekja e disa fëmijëve gjatë operacioneve të zemrës. Hetimi duhet të përcaktonte se çfarë ndodhi me fëmijët që kishin kryer ndërhyrje në zemër midis viteve 1984 – 1995 në atë spital. Duket një pyetje e qartë, por nuk është. Duhej të përcaktohej se çfarë nënkuptohej me “fëmijë”, me “operacion të zemrës”, në cilat raste vdekja i atribuohej pasojave të këtij operacioni.
Kriteret e vendosura ishin:
- Fëmija: nën 16 vjeç
- Ndërhyrja: kirurgji e hapur në të cilën zemra ndalet dhe funksioni i saj zëvendësohet me një bajpas kardiopulmonar
- Lidhja e shkakut me vdekjen: brenda 30 ditëve nga operacioni
- Dy burime të dhënash: HES (Hospital Episode Statistics) dhe CSR (Cardiac Surgery Registry)
Rezultati i studimit është dramatik. Bristol kishte 62 vdekje kundrejt një mesatareje kombëtare prej 32. Dy kirurgë dhe ish-drejtori i spitalit u akuzuan për neglizhencë të rëndë.
━ të ngjashme si kjo
