Një raport i ri nga Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) paralajmëron se rruga drejt tranzicionit klimatik do të jetë e shtrenjtë, ndoshta duke rritur borxhin publik me 45 për qind në 50 për qind të PBB-së bruto deri në vitin 2050.
“Shumë vende po përballen me borxh të lartë, rritje të normave të interesit dhe perspektiva më të dobëta rritjeje. Raportet e borxhit ndaj PBB-së parashikohen të rriten me 1 pikë përqindje në vit në nivel global gjatë 2023–28, më shpejt se sa ishte parashikuar para pandemisë. Këto erëra të kundërta ndërlikojnë përpjekjet për të trajtuar ndryshimet klimatike”, shkruan autorët në përmbledhjen ekzekutive.
“Trilema e politikës”
Studimi i FMN-së tregon për një “trilemë të politikës” midis arritjes së objektivave klimatike, qëndrueshmërisë fiskale dhe fizibilitetit politik. “Me fjalë të tjera, ndjekja e çdo dy prej këtyre objektivave vjen me koston e sakrifikimit pjesërisht të të tretit”, thuhet në raportin e titulluar “Kryqëzimi i klimës: Politikat fiskale në një botë që ngrohet”.
Megjithatë, agjencia kryesore financiare propozon disa zgjidhje për të menaxhuar trilemën, bazuar në balancimin fiskal me përzierjen e duhur të politikave. “Qeveritë duhet të ndërmarrin veprime të guximshme, të shpejta dhe të koordinuara dhe të gjejnë përzierjen optimale të masave zbutëse të bazuara në të ardhurat dhe shpenzimet”, thotë FMN.
Shumë vende aktualisht po ndjekin politika për të reduktuar emetimet në përputhje me Marrëveshjen e Parisit. Disa mbështeten shumë në masat e shpenzimeve, si rritja e investimeve publike dhe subvencionet për energjinë e rinovueshme, veprimet e dekarbonizimit që FMN-ja i mirëpret. Megjithatë, institucioni financiar paralajmëron se në disa raste këto politika sjellin kosto të mëdha fiskale. Në disa raste, mund të sjellë mosmarrëveshje, siç po ndodh në Poloni, e cila kohët e fundit ka ngritur një padi kundër politikave kyçe të BE-së për klimën.
Çmimi i karbonit
FMN përshëndet çmimin e karbonit si një shtytës pozitiv për të reduktuar emetimet, por tha se vetëm kjo nuk mjafton dhe “duhet të plotësohet me instrumente të tjera zbutëse për të adresuar dështimet e tregut dhe për të promovuar inovacionin dhe vendosjen e teknologjive me karbon të ulët”. Vende si Kili, Singapori dhe Suedia janë portretizuar si “përvoja të suksesshme” të kombeve që kapërcejnë pengesat politike që lidhen me çmimin e karbonit.
“Pasqyra nga përvoja e tyre do të përfitojë jo vetëm për gati 50 ekonomitë e përparuara dhe në zhvillim të tregut me skema të çmimeve të karbonit tashmë të vendosura, por edhe më shumë se 20 vende që mendojnë për prezantimin e tyre”, sugjeron raporti.
Një zgjidhje për problemin fiskal të tranzicionit global të klimës, sugjeron FMN, është që sektori privat “të përmbushë pjesën më të madhe të nevojave për financimin e klimës”. Bazuar në Monitorin Fiskal të FMN-së, Gjermania dhe Shtetet e Bashkuara zbuluan se firmat ishin elastike ndaj rritjeve të çmimeve të energjisë në vitin 2022, me ndikim të kufizuar në prodhimin dhe punësimin e firmave dhe në shumë raste, firmat rregulloheshin duke reduktuar përdorimin e energjisë dhe duke investuar në energji.
“Qeveritë duhet të shfrytëzojnë vrullin e njoftimeve të fundit si Deklarata e Nairobit dhe pjesëmarrja e Bashkimit Afrikan në Grupin e Njëzet për të shtyrë përpara një marrëveshje praktike globale për një dysheme ndërkombëtare të çmimit të karbonit dhe për të mbështetur vendet në zhvillim”, thuhet në raport, duke nxitur ekonomitë e zhvilluara për t’u angazhuar në përgjegjësi të përbashkët.
