Gjashtë Shtyllat e Vetëvlerësimit (The Six Pillars of Self-Esteem)-Nathaniel Branden

Gjashtë Shtyllat e vetëvlerësimit

Përmbledhje Libri

Hyrje

Çfarë ka për mua? Mësoni si ta rritni vetëvlerësimin tuaj.

Vetëvlerësimi nuk ka qenë asnjëherë koncept më i rëndësishëm i debatuar sesa sot. Egziston një mori përkufizimesh dhe udhëzime të shpejta të arritjes së vetëvlerësimit shembullor, por çfarë dimë vërtetë për këtë koncept jashtëzakonisht të rëndësishem psikologjik? Autori bazohet në praktikën klinike dhe kërkime të gjithë jetës për të ofruar një përkufizim gjithëpërfshirës.

Këto pulsime marrin një rrugëtim nëpër gjashtë praktika të ndryshme për jetën e përditshme që krijojnë vetëvlerësim. Do ta kuptoni se si vetëdija, pranimi, përgjegjësia, pohimi, qëllimshmëria dhe integriteti i rritur do ta shtojnë vetëvlerësimin tuaj.

Poashtu do ta kuptoni:

• Çfarë kanë të përbashkët vetëvlerësimi dhe kalciumi;
• Si rrënohet vetëvlerësimi i fëmiut tënd kur e mërzitni atë;
• Se është më e vështirë se sa mendoni të pohoni të drejtën tuaj për të ekzistuar.

Ideja kyçe 1

Vetëvlerësimi është sistemi imunitar i vetëdijes, esencial që të performoni në mënyrën më të mirë.

“Dhjetë hapa për të ndërtuar vetëvlerësimin tuaj!” “Pesë këshilla për të fituar besim!” Sa guru të vetëndihmës keni dëgjuar pretendime si këto? Ndoshta shumë. Ne dëgjojmë për vetëvlerësimin gjatë gjithë kohës, por a do të mund ta përkufizonit atë?

Vetëvlerësimi është sistemi imunitar i vetëdijes; ai ofron forcë, rezistencë dhe aftësi për rigjenerim.Sikurse sistemi ynë imunitar, vetëvlerësimi është i lindur, dhe na duhet për ti menagjuar vështirësitë e jetës.

Kalciumi është një tjetër analogji e përshtatshme për vetëvlerësim.Kalciumi i forcon dhëmbët dhe eshtrat tona dhe është esencial për një trup të shëndetshëm, derisa vetëvlerësimi është jetik për zhvillim të fortë psikologjik. Ndonëse nuk do të vdisnim nga kalciumi, aftësia jonë për të jetuar plotësisht do të kufizohej dukshëm.E njëjta vlen edhe për vetëvlerësimin: Nuk na duhet ai për të mbijetuar, por nuk mund të jetojmë një jetë të plotë pa të. Pse kështu?

E gjitha ka të bëjë me mënyrën se si funksionon vetëvlerësimi ynë – duke krijuar pritshmëri të caktuara për atë që ne jemi të aftë. Këto pritje ndikojnë në sjelljen tonë në një mënyrë që i kthen ato në realitet. Vetëvlerësimi bëhet një profeci vetëpërmbushëse.

Merrni parasysh historinë e një alkoolike që shërohet nga praktika psikoterapeutike e autorit. Ai ishte gati të merrte komisionin më të madh të karrierës së tij si arkitekt, por në vend që të ishte i emocionuar, ai ishte jashtëzakonisht i shqetësuar dhe ndjeu se nuk e meritonte. Pse? Për shkak të vetëvlerësimit të tij të ulët dhe pritshmërive të ulëta që kishte për veten e tij. Për të mbajtur nervat e tij, ai zgjodhi të pinte, u deh shumë, u soll në mënyrë të vrazhdë dhe humbi punën. Fatkeqësisht, vetëvlerësimi i tij i ulët e çoi në rënien e tij.

Ideja kyçe 2

Vetëvlerësimi ka të bëjë me luftën për të drejtën tuaj për lumturi dhe përballimin e sfidave me besim.

Për shkak se vetëvlerësimi është aq i rëndësishëm për vetëdijen tonë, ja vlen të shikojmë më shumë në këtë temë, duke filluar me idetë bazë në të cilat ndërtohet.

Vetëvlerësimi me të vërtetë zbret në diçka shumë të thjeshtë – ne të gjithë kemi të drejtë të jemi të lumtur. Nga kjo, rrjedh se vetëvlerësimi i lartë na sheh të pohojmë këtë të drejtë dhe të ndërmarrim hapa për ta arritur atë. Nga ana tjetër, kur lëmë të anashkalohet e drejta jonë për lumturi, ne kemi vetëbesim të ulët.

Le ta shqyrtojmë këtë ndryshim në terma realë. Konsideroni klientin që e pyeti autorin se pse i pëlqente gjithmonë djemtë e martuar që nuk kujdeseshin për të. Ky model filloi të kishte më shumë kuptim pasi klienti zbuloi se babai i saj e braktisi familjen e saj kur ajo ishte fëmijë dhe nëna e fajësoi atë. Pra, si lidhet kjo me vetëvlerësimin?

Largimi i babait të saj dhe negativiteti i nënës së saj formësuan vetëvlerësimin e saj duke e bërë të ndjehej se nuk ishte e denjë për dashuri. Më vonë në jetë, ajo filloi të sillej në një mënyrë që e bënte realitetin e saj të përputhej me këtë besim: Duke u dashuruar me burra të martuar që e braktisnin gjithmonë, ajo përforcoi ndjenjën se nuk e meritonte dashurinë. Vetëvlerësimi i ulët shpesh manifestohet kështu: ne bëjmë zgjedhje që i bëjnë besimet tona negative për të tjerët të bëhen realitet, shpesh duke dëmtuar veten në këtë proces.

Anasjelltas, nëse kemi vetëbesim të lartë, jo vetëm që kemi më pak gjasa të krijojmë probleme për veten tonë, por edhe më mirë në këmbënguljen përballë vështirësive. Kjo është diçka që psikologët e kanë vërtetuar duke u vendosur subjekteve me nivele të ndryshme të vetëvlerësimit të njëjtën detyrë. Pa e ditur pjesëmarrësit, detyrat përfshijnë disa probleme të pazgjidhshme. Megjithatë, pjesëmarrësit me vetëbesim të lartë vazhdojnë për shumë më gjatë se ata me vetëbesim të ulët.

Ky studim tregon se pikëpamja jonë për veten përcakton fuqimisht mënyrën se si u përgjigjemi sfidave – kjo është fuqia e vetëvlerësimit. Lexoni për të zbuluar se si mund ta shfrytëzoni atë!

Ideja kyçe 3

Shtylla e parë është mendësia dhe praktika e të jetuarit me vetëdije.

Pra çfarë duhet të bëjmë për ta ndërtuar vetëvlerësimin? Nuk është aq abstrakte sa mund të mendoni. Le ti studjojmë gjashtë shtyllat që do të na udhëzojnë drejt kësaj.

Filloni me një ndryshim në mendësi. Nëse duam ta përmirësojmë vetëvlerësimin, së pari duhet të fillojmë të jetojmë vetëdijshëm.

Dhe jo, të jetoni vetëdijshëm nuk nënkupton ndonjë lloj të zenit, apo qasje ezoterike ndaj jetës. Të jetosh vetëdijshëm nënkupton thjesht që jeni të gatshëm të dalloni mes tri aspekteve të përceptimit: faktet, interpretimin dhe emocionin. Ja ku është një shembull bazik se si të trijat mund të lidhen së bashku: Për shkak se e shihni të dashurin tuaj të mërrolur, ju e interpretoni se ai është i zemëruar, gjë që ju lëndon.

Por çfarë nëse nuk do ta shihnit atë të mërrolur?Nëse thjesht e kuptoni që mund ta keni keqinterpretuar shprehjen e tij të fytyrës, atëherë mund ti rishikoni interpretimet tuaja nga largësia, pa reaguar emocionalisht.

Ne mund ta mbajmë këtë mendësi duke i bërë vetes pyetje të thjeshta gjatë gjithë ditës, të tilla si: “Si ndihem në këtë moment?” “Pse ndihem kështu?” dhe “A përputhen veprimet e mia me ndjenjat e mia?” Në këtë mënyrë, ne do të qëndrojmë në kontakt me botën tonë të brendshme.

Sidoqoftë, të jetoni vetëdijshëm nuk është thjesht një mendësi-është poashtu një praktikë. Ne duhet të vazhdojmë të kërkojmë informacione për ambientin tonë, dhe ti rregullojmë veprimet tona në përputhje me të. Ja ku është një shembull që tregon se të menduarit e vetëdijshem është mendësi dhe praktikë.

Thuaj se dëshiron të blesh një veshje të re. Ju do ta keni arritur këtë duke u angazhuar me vetëdije me “botën tuaj të brendshme” ose dëshirën tuaj për t’u dukur ndryshe. Por atëherë do t’ju duhet gjithashtu të kontrolloni botën tuaj të jashtme, ose, më konkretisht, nëse keni para të mjaftueshme – anën “praktike” të blerjes suaj. Duke qenë se ky proces merr parasysh ndjenjat dhe situatën tuaj, mund të jeni të sigurt se vendimi që do të merrni do të jetë i shëndoshë.

Të jetosh me vetëdije në këtë mënyrë siguron një kuptim themelor të vetvetes, i cili është një parakusht për të ushqyer mirëqenien tonë.

Ideja kyçe 4

Shtylla e dytë dhe e tretë e vetëvlerësimit do të ju mësojë ta pranoni veten dhe të merrni përgjegjësi për lumturinë tuaj.

Vetë-pranimi, vetëpërgjegjësia, vetëvlerësimi. Dy të parat janë aq të lidhura në të tretën saqë është pak e vështirë të shihet ndryshimi – fakti që ndajnë të njëjtin prefiks nuk ndihmon! Por ndryshimi është më i qartë se sa mendoni. Vetë-pranimi dhe vetëpërgjegjësia janë gjëra që ne bëjmë në mënyrë që të mund të rrisim vetëvlerësimin tonë si rezultat.

Kur zgjedhim të vlerësojmë veten, ne po praktikojmë vetë-pranimin, shtyllën e dytë të vetëvlerësimit.

Për shembull, a keni bërë ndonjë gjë javën e fundit për të cilën jeni penduar? E këpute dikë, apo ke lënë pas dore diçka që nuk duhet ta kishe? Vetë-pranimi nuk do të thotë që ju i justifikoni ose ju pëlqejnë këto veprime negative, përkundrazi kërkon të kuptoni shkaqet themelore që çojnë në to – ndoshta jeni ndjerë i patronizuar ose keni qenë të stresuar për diçka tjetër. Nëse pranoni pse keni reaguar në këtë mënyrë, do të zvogëloni gjasat që kjo sjellje e padëshirueshme të përsëritet.

Por nëse e pranojmë sjelljen tonë aktuale, a nuk ekziston rreziku që të bëhemi të vetëkënaqur dhe të na mungojë motivimi për ta ndryshuar atë? Këtu qëndron paradoksi: nëse nuk e pranoni veten ashtu siç jeni tani, nuk do të gjeni kurrë nxitjen për t’u përmirësuar, pasi do të shpenzoni të gjithë energjinë tuaj duke vuajtur për të metat tuaja.

Vetëpranimi shkon krah për krah me marrjen e përgjegjësise mbi veten. Praktika e përgjegjësisë për veten është shtylla e tretë e vetëvlerësimit. Ajo nënkupton marrjen e kontrollit për egzistencën tënde, dhe lumturinë tuaj, dhe të qenit të orientuar drejt zgjidhjes. Kjo nënkupton të bësh pyetjen e mëposhtme saherë lind një problem-‘’Çfarë mund të bëj për ta zgjidhur?’’

Mos u mundoni ti fajësoni të tjerët, por merrni përgjegjësi për sjelljen tuaj. Në vend që të thoni “Ai më shtyn butonat” ose “Unë do të veproja ndryshe, sikur ajo të bënte…”, mbani mend se nuk është puna e dikujt tjetër të na bëjë të lumtur. Po, kjo detyrë ju takon juve! Njohja e këtij fakti do të na ndihmojë të fuqizojmë veten – një pjesë thelbësore e vetëvlerësimit, siç do ta zbulojmë në hapat e mëposhtëm.

Ideja kyçe 5

Shtylla e katërt e vetëvlerësimit është vetë-pohimi – kjo përfshin të ngriheni për veten tuaj, gjë që është më e vështirë sesa mund të mendoni.

‘’Kam të drejtë të egzistoj’’- është një thënie me të cilën mund të pajtoheni, apo jo? Tani ja ku është sfida juaj: thuajeni atë me të madhe. Edhe kur jeni vetëm, bërja e kësaj gjëje do të duket pak turpëruese. Por pse?

Shumica prej nesh nuk e kuptojnë këtë, por ne shpesh kemi vështirësi ta pranojmë këtë të drejtë bazike. Për ta theksuar këtë, autori e pyeti klasën e studentëve të psikologjisë nëse besonin se ata kishin të drejtë të egzistonin. Të gjitha u pajtuan, por kur u pyetën për ta thënë atë të madhe, ata u tensionuan dhe madje tingëlluan të frikësuar.

Kjo frikë delikate për të mbrojtur të drejtat tona është në fakt krejt normale. Bëhet fjalë për proceset e mëposhtme instiktive të të menduarit: “Nëse shprehem, mund të provokoj mosmiratim” ose “Nëse pohoj veten, mund të provokoj pakënaqësi”. Ky mentalitet është një pengesë e drejtpërdrejtë për ndërtimin e besimit tonë, por ne mund ta kundërshtojmë atë duke iu përmbajtur shtyllës së katërt të vetëvlerësimit: vetëbesimit.

Të jeni vetëpohues domethënë thjesht të jeni haptas ai që jeni. Dhe për të praktikuar vetë-pohimin, ju duhet bindja se besimet tuaja janë të rëndësishme. Për shembull, thuaj se jeni në një ndejë dhe e dëgjoni një sharje racore që e gjeni ofenduese. Ta keni guximin për ta thënë mendimin tuaj domëthenë të praktikoni vetëpohim. Apo ndoshta sapo e keni parë një film me shokët tuaj dhe jeni ndjerë thellësisht të ndikuar prej tij. Thuaj kështu dhe mos ngre supet indiferente nga frika se mos konsiderohesh i pakëndshëm.

Sa herë që shprehni veten ose qëndroni në mbrojtje të vlerave tuaja, ju forconi ndjenjën tuaj të vetëvlerësimit. Por, ka ende dy shtylla për të ndjekur për një vetëbesim të shëndetshëm.

Ideja kyçe 6

Shtylla e pestë dhe e gjashtë janë të jetosh me qëllim dhe të praktikosh integritetin personal.

Si dëshironi ta jetoni jetën tuaj? Shumë do të thoshin “me qëllim dhe integritet.Siq duket, këto dy cilësi janë poashtu jetike për vetëvlerësim të shëndetshëm.

Meqë e ndërtuam vetëbesimin tonë, është qenësore që së pari të marrim përgjegjësi për qëllimet tona. Duke e pyetur veten se çfarë dëshironi dhe ku dëshironi të shkoni, ju tashmë keni filluar ta ndërtoni shtyllën e pestë të vetëvlerësimit, të jetoni qëllimshëm, sikurse udhëzimi juaj. Por kjo nuk mjafton. Duhet poashtu ta monitoroni progresin tuaj.

Këtë mund ta shohim në tregimin e Xhekut. Xheku ka ëndërruar gjithë jetën të bëhet shkrimtar, por në vend se ai ti ndërtonte aftësitë e tij, ai vendosi që vetëm ‘’të priste derisa të ndjente që ishte gati.’’ Pra çfarë mendoni se ndodhi? A ishte dëshira e Xhekut mjaft që të ndodhte pa bërë ndonjë mund nga ana e tij? Sigurisht që jo. Vite më vonë, Jack nuk ishte më afër arritjes së ëndrrës së tij. Megjithëse ai kishte përshkruar një qëllim të qartë për veten e tij (duke qenë shkrimtar), Jack nuk ndërmori ndonjë hap proaktiv për ta arritur atë, kështu që ai nuk arriti të jetonte me qëllim.

Pra, vetëvlerësimi ynë varet nga fakti që veprimet tona të përputhen me qëllimet tona. Por gjithashtu kërkon që sjellja jonë të përputhet me fjalët tona, ose të kemi integritet personal. Kjo veçori mund të shfaqet në një sërë gjërash të vogla të përditshme, si mbajtja e premtimeve dhe thënia e së vërtetës edhe kur gënjeshtra do t’i bënte gjërat më të këndshme. Mungesa e integritetit personal, nga ana tjetër, tregohet nga pandershmëria dhe hipokrizia.

Ndonjëherë, integriteti personal mund të jetë shtylla më e vështirë për t’u praktikuar, duke qenë se jetojmë në një shoqëri ku amoraliteti është normal, dhe cinizmi madje konsiderohet i lezetshëm. E megjithatë, integriteti personal është kaq jetik për një vetëvlerësim të shëndetshëm, saqë nuk duhet t’i lini ata përreth jush t’ju tundojnë për ta sakrifikuar atë.

Ideja kyçe 7

Prindërit dhe mësuesit kanë një rol qendror në rritjen e vetëvlerësimit të fëmijës.

Deri më tani, ne kemi eksploruar veprimet dhe qëndrimet e mendjes që forcojnë vetëvlerësimin që shtrihen brenda fuqisë sonë. Por ka një faktor tjetër që mund të ndikojë jashtëzakonisht shumë në vetëvlerësimin tonë – njerëzit që kanë qenë me ne që nga fillimi i jetës sonë, prindërit tanë.

Prindërit mund ta bëjnë më të lehtë dhe më të vështirë për një fëmijë të zhvillojë vetëvlerësimin. Një studim nga psikologu Stanley Coopersmith zbuloi se ndërsa faktorët prindërorë si klasa sociale, paratë, arsimi dhe gjeografia nuk kontribuan në vetëvlerësimin e një fëmije, cilësia e marrëdhënies kontribuoi.

Por çfarë krijon një marrëdhënie pozitive midis prindit dhe fëmijës? Ka disa aspekte në të: Së pari, prindërit duhet të pranojnë mendimet dhe ndjenjat e fëmijës së tyre, në mënyrë që ajo të mësojë se ato janë të vlefshme dhe të vlefshme. Së dyti, vetë prindërit duhet të demonstrojnë nivelet e tyre të larta të vetëvlerësimit, në mënyrë që fëmijët të mësojnë prej tyre si model. Dhe së treti, prindërit duhet të vendosin kufij të qartë për fëmijën e tyre, për të krijuar një ndjenjë të fortë sigurie.

Kjo mund të duket shumë, por është thelbësore për zhvillimin e fëmijës. Nëse prindërit bëjnë që fëmijët e tyre të besojnë se diçka nuk shkon me ta, vetëvlerësimi i ulët do të zërë rrënjë shpejt.

Për fat të mirë, fëmijët që nuk kanë zhvilluar një vetëbesim të shëndetshëm në vitet e tyre të hershme kanë një shans të dytë në shkollë. Një mësues që krijon besim tek një fëmijë mund të ketë një ndikim të jashtëzakonshëm dhe pozitiv. Në fakt, hulumtimet tregojnë se pritshmëritë e një mësuesi mund të jenë profeci vetëpërmbushëse. Nëse një mësues ka besim në aftësinë e fëmijës për të zotëruar një aftësi të caktuar, ky besim shpesh bëhet realitet.

Megjithatë, motivimi i një mësuesi nuk duhet të bazohet kurrë në duartrokitjen e suksesit ose ndëshkimin e dështimit. Përkundrazi, mësuesit kanë sukses kur ushqejnë një vetëvlerësim të bazuar në realitet. Çelësi i kësaj qasjeje është ta bësh fëmijën të ndihet i pranuar, në mënyrë që mendimet dhe veprimet e tij të njihen dhe vlerësohen. Kjo arrihet përmes reagimeve pozitive konstruktive që i inkurajon ata ndërsa rriten dhe arrijnë sukses.

Ideja kyqe 8

Kompanitë e suksesshme nxisin vetëbesim të lartë tek punonjësit e tyre.

Deri tani kemi parë se si mund të jetë i dobishëm vetëvlerësimi në jetën tonë personale. Por çfarë me ambientin e punës?

Ka pasur një rritje të sipërmarrjes në dekadat e fundit: nga fundi i viteve 1980, deri në 700,000 ndërmarrje të reja u themeluan çdo vit, krahasuar me vetëm 100,000 gjatë viteve të pikut të viteve 1960. Me këtë shpërthim sipërmarrës erdhi një nevojë urgjente për drejtues dhe punonjës të aftë për vetëdrejtim, përgjegjësi personale dhe iniciativë. Të gjitha këto janë tipare të nxitura nga vetëvlerësimi i lartë.

Nuk është për t’u habitur që kompanitë e suksesshme janë të orientuara drejt edukimit të vetëvlerësimit. Por si mundet një organizatë të nxisë këtë cilësi të çmuar?

Një rregull i thjeshtë është t’u jepni punonjësve reagime që bazohen në pikat e tyre të forta. Kjo i bën ata të ndihen mirë me veten dhe më të sigurt për përballimin e sfidave të ardhshme.

Udhëheqësit gjithashtu luajnë një rol të madh: ata mund të ushqejnë vetëbesim të lartë, për shembull, duke gjetur vazhdimisht mënyra të reja për të stimuluar inovacionin dhe kreativitetin në organizatat e tyre.

Vetëvlerësimi dhe gjashtë shtyllat e tij nuk janë vetëm diçka për të cilën mund të përpiqeni si individ – ato janë vlera që ndihmojnë organizatat të rriten dhe të lulëzojnë gjithashtu.

Përmbledhja Finale

Mesazhi kyç në këtë libër:

Vetëvlerësimi është nevojë fundamentale njerëzore që na bën më të aftë të përballemi me vështirësitë e jetës.Për të arritur vetëvlerësimin, mësoni këto gjashtë shtylla vepruese. Këto janë praktikat e jetës së vetëdijshme, vetëpranimit, vetëpërgjegjësise, vetëpohimit, dhe të jetuarit qëllimshëm me integritet personal.

Këshilla vepruese:

Përdorni përfundimin e fjalisë për të rritur vetëvlerësimin tuaj.

“Përfundimi i fjalisë” është një ushtrim i thjeshtë por i fuqishëm për të forcuar vetëvlerësimin tuaj. Merrni një sërë rrënjësh fjalish si p.sh

“Nëse sjell një nivel më të lartë të vetëvlerësimit në aktivitetet e mia sot -” ose dhe shënoni shumë përfundime të ndryshme pa u ndalur për reflektim. Nuk ka rëndësi se çfarë shkruani, përderisa është një plotësim gramatikor i rrjedhës. Bërja e këtij ushtrimi për dhjetë minuta çdo mëngjes mund t’ju ndihmojë të lehtësoni vetëkuptimin dhe rritjen personale. Mund të gjeni më shumë rrjedha fjalish në faqen kryesore të autorit.

Sugjerohet lexim i mëtejshëm: Optimizmi i mësuar nga Martin E.P. Seligman, Ph.D.

Optimizmi i mësuar shpjegon pse kaq shumë njerëz rriten në pesimistë dhe cilat janë pasojat negative të këtij zakoni. Për më tepër, ajo tregon se si optimizmi ose pesimizmi ynë i zakonshëm ndikon tek ne për mirë ose për keq në të gjitha fushat e jetës. Së fundi, tregon se si pesimistët mund të mësojnë se si të bëhen optimistë, duke përmirësuar kështu shumë shëndetin dhe lumturinë e tyre, dhe paraqet disa teknika për të mësuar këtë mënyrë të re të të menduarit.