Psikologjia e Parave (The Psychology of Money)-Morgan Housel

Psikologjia e Parave

Përmbledhje Libri

Hyrje

Çfarë ka në ketë libër për mua? Kuptojeni psikologjinë që fshihet pas vendimeve financiare.

Si funksionon tregu i aksioneve?Kur është koha më e mirë për ti blerë apo hedhur aksionet? Dhe sa ju duhet të ruani çdo vit për tu pensionuar pas një kohë të caktuar?

Këto janë llojet e pyetjeve që i dominojnë diskutimet e financave personale. Sidoqoftë, shpesh ka diçka të rëndësishme që mbetet jashtë ekuacionit. Ky është faktori njeri-me fjalë të tjera, raporti në mes të njerëzve reale dhe parave të tyre.

Morgan Housel diskuton se ky faktor është kyq për kuptimin e vendimarrjes financiare. Nëse dëshironi ta dini pse njerëzit i varrosin vetet e tyre në borgj apo pse i shkapërderdhin pasuritë e tyre, nuk keni fare nevoje ti studjoni shkallët e interesit- duhet të thellohesh në historinë tepër njerëzore të zilisë, lakmisë dhe optimizmit. Dhe kjo është pikërisht ajo që ne do të bëjmë në vezullimet e mëposhtme.

Përgjatë rrugës poashtu do ta kuptoni:

• Si i formësojnë përvojat personale strategjitë e investimit;
• Pse gjetja e një Pikasoje të vetme mund të nënkuptojë arritjen e 99 gjërave; dhe
• Si i bën xhelozia investitorët të rrezikojnë gjithçka që tashmë kanë.

Ideja kyçe 1

Të gjithë e kanë përvojën e tyre të ekonomisë dhe parave.

Tregimi i Depresionit të madh është i mirënjohur.

Pas një rënie shkatërrimtare të tregut të aksioneve në vitin 1929, ekonomia globale hyri në një dekadë të rënies së qëndrueshme.

Në Shtetet e Bashkuara ‘’të njëzetat e furishme’’ ranë në një ndalesë të menjëhershme. Bizneset u mbyllen, familjet i humbën fermat dhe shtëpitë e tyre, dhe kursimet e fituara me vështirësi u zhduken në ajër të thatë. Varfëria dhe papunësia arritën qiellin, ndërsa besimi që nesër do të bëhej më mirë sesa dje u rrëzua.

Sot, ky version i ngjarjeve është bërë rrëfim standard. Kjo është e arsyeshme-ka kuptim, në fund të fundit, dhe e përshkruan përvojen e miliona Amerikanëve. Por kjo lë diçka shumë të rëndësishme jashtë fotografisë.

Mesazhi kyq në këtë pulsim është: Çdokush e ka përvojën e vetë të ekonomisë dhe të parave.

Kur John Kenedy garoi për president në vitin 1960, ai ishte pyetur për përvojën e tij të Depresionit të Madh. Përgjigja e tij i befasoi shumë votues.

Kennedy-t, tha ai, ishin tashmë të pasur në vitin 1929. Dhe gjatë dhjetë viteve të ardhshme, pasuria e tyre nuk u fshi – ajo në fakt u rrit. Në vitin 1939, familja kishte më shumë shërbëtorë dhe jetonte në një shtëpi më të madhe se sa kishte në fillim të dekadës. Vetëm kur ai shkoi në Harvard dhe lexoi për Depresionin, kuptoi se sa keq kishin vuajtur shumë nga bashkëqytetarët e tij.

Jo të gjithë, siq duket, kanë qenë në të njëjtën barkë. Kenedi dëshironte ta ndryshonte atë, që është pjesërisht mënyra se si i bindi votuesit se ai nuk ishte një elitar i paqasshëm, por një president i denjë. Por nuk janë vetëm të pasurit dhe te varfërit që kanë përvoja kontraverse të jetës ekonomike-të gjithë ne kemi.

Djali i një fermeri të papunë dhe djali i një agjenti të suksesshëm të bursës në Manhattan nuk vijnë vetëm nga sfera të ndryshme të jetës – ata gjithashtu mësojnë mësime thellësisht të ndryshme për gjëra të tilla si rreziku dhe shpërblimi kur bëhet fjalë për paratë. Por, siç do ta shohim më vonë, e njëjta gjë vlen edhe për njerëzit po aq të pasur në varësi të përvojave të tyre individuale të jetës.

Për shembull, një individ i pasur që është rritur gjatë periudhave të inflacionit të lartë do të ketë pikëpamje financiare më ndryshe se sa një person njësoj i pasur që ka përjetuar vetëm çmimet stabile. Mësimet rrjedhëse të këtyre perspektivave e formësojne ndryshe atë që bëjmë me paratë tona.

Të gjithëve na pëlqen të mendojmë se e dimë se si funksionon bota, por zakonisht përjetojmë vetëm një copëz të vogël të atij realiteti. Dhe kjo është gjëja e parë që duhet kuptuar kur bëhet fjalë për psikologjinë e parasë: ne dimë më pak se sa do të donim të mendonim se dimë.

Ideja kyçe 2

Përvoja personale e nxit vendimarrjen financiare.

Kur ekonomistët modelojnë sjelljen financiare, ata shpesh mbështeten në një trillim të përshtatshëm – individë racionalë që marrin vendime me interesa personale që maksimizojnë fitimet e tyre.

Realiteti, sigurisht, është pak më i çrregullt se kjo ide e pastër. Konsideroni, për shembull, lotarinë. Një familje mesatare me të ardhura të ulëta në Shtetet e Bashkuara shpenzon 411 dollarë për bileta loto çdo vit. Në të njëjtën kohë, rreth 40 përqind e të gjitha familjeve luftojnë për të gjetur 400 dollarë në rast urgjence. Çuditërisht, ky 40 për qind përbëhet nga të njëjtat familje me të ardhura të ulëta që shpenzojnë pak më shumë se 400 dollarë për biletat e lotarisë.

A është racionale kjo sjellje? Vështirë. Por nuk është as e palogjikshme. Nëse jetoni nga një rrogë në tjetrën, nuk ka gjasa të keni para të mjaftueshme për gjërat thelbësore, e lëre më luks si pushimet. Të luash llotarinë është një mundësi e largët, por e kalon alternativën – të mos kesh asnjë mundësi për të marrë gjërat e mira që njerëzit më të pasur i marrin si të mirëqenë.

Mesazhi kryesor në këtë pulsim është: Përvoja personale drejton vendimmarrjen financiare.

Këto lloj thirrjesh irracionale janë më të zakonshme nga sa mund të mendoni. Merrni atë nga një studim i vitit 2006 nga ekonomistët Ulrike Malmendier dhe Stefan Nagel. Ata kërkuan të dhëna 50-vjeçare të përpiluara nga Pyetësori i Financave Konsumatore – një projekt kërkimor afatgjatë që shqyrton se çfarë bëjnë amerikanët me paratë e tyre. Malmendier dhe Nagel donin të zbulonin se çfarë e përcakton faktin se si njerëzit i investojnë paratë e tyre.

Përgjigja e tyre? Çfarë po bënte ekonomia kur investitorët ishin të rinj. Historia personale, me fjalë të tjera, përcakton qëndrimin tonë ndaj rrezikut. Ashtu si blerja e biletave të lotos, ky nuk është lloji i racionalitetit që gjendet në tekstet e ekonomisë, por është intuitivisht logjik.

Nëse inflacioni ishte i lartë midis adoleshencës së vonë dhe fillimit të të njëzetave, për shembull, ata nuk kishin shumë gjasa të investonin në detyrime më vonë në jetë. Nëse inflacioni ishte i ulët gjatë këtyre viteve formuese, nga ana tjetër, investitorët ishin të lumtur të vazhdonin të vendosnin paratë e tyre në detyrime ndërsa rriteshin – pa marrë parasysh nëse inflacioni rritej gjatë rrugës.

Një model i ngjashëm vlen për stoqet. Nëse tregu i aksioneve po shkonte mirë në fillim të moshës madhore, investitorët vazhduan të investonin në të; nëse ishte e dobët në të njëjtën moshë, ata e shmangnin atë.

Thuaj se keni lindur në vitin 1970. Nga mesi i adoleshencës dhe fillimi i të njëzetave, S&P 500 u rrit dhjetëfish. Kushdo që kishte vendosur paratë e tij në kompanitë e listuara në atë aksion, bëri një vrasje. Njerëzit e lindur në vitin 1950 patën një përvojë shumë të ndryshme të tregut, i cili ishte pothuajse i fjetur gjatë kësaj periudhe të jetës së tyre. Në mënyrë jetike, vendimet për të investuar ose jo nuk ndryshuan edhe kur vetë tregu e ndryshoi, duke sugjeruar se provat e botës reale nuk arritën të ndryshonin vendimet e forta të formuara në fillim të jetës.

Ideja kyçe 3

Konceptet ekonomike që i përdorim sot janë ende foshnja historike.

Një qenush nuk i ngjan shumë paraardhësve të tij të egër, të cilët, nga ana tjetër, nuk ishin shumë të ndryshëm nga ujqërit.

Kjo nuk duhet të na habisë – racat e sotme të qenve kanë një histori dhjetëmijëvjeçare të zbutjes pas tyre. E megjithatë, pronarët e qenve shpesh habiten me përgjigjet instinktive, gjakatare të kafshëve të tyre kur dallojnë një ketër ose një mace. Dhjetë mijëvjeçarët, siq duket, nuk i kanë zhdukur plotësisht këto tipare të egra të rrënjosura thellë.

Megjithatë, çfarë lidhje ka zbutja e qenve me psikologjinë e parasë? Mjaft shumë, në fakt.

Mesazhi kryesor në këtë injorim është: Konceptet ekonomike që përdorim sot janë ende foshnja historike.

Pse shumë prej nesh janë kaq të këqij në trajtimin e parave? Një përgjigje është se është shumë e re në skemën e madhe të gjërave.

Monedha e parë u emetua vetëm rreth vitit 600 para Krishtit, kur mbreti Alyattes i Lidias – një mbretëri e epokës së hekurit në Turqinë e sotme – preu monedhat e tij. Dhe kjo nuk është asgjë në krahasim me konceptet më komplekse ekonomike.

Merrni pension. Para Luftës së Dytë Botërore, shumica e amerikanëve punuan derisa vdiqën. Jetëgjatësia ishte më e ulët në atë kohë, sigurisht – dhe madje edhe atëherë, gjysma e të gjithë meshkujve mbi moshën 65 vjeç ende merrnin pjesë në tregun e punës në vitet 1940.

Gjërat filluan të ndryshojnë me futjen e Sigurimeve Shoqërore pas Luftës së Dytë Botërore, por pensioni mbeti një ideal i paarritshëm për shumicën e punëtorëve amerikanë deri në vitet 1980 – dekada në të cilën çeku mesatar mujor i Sigurimeve Shoqërore u rrit mbi 1000 dollarë, i përshtatur për inflacionin. Para kësaj, vetëm një pakicë e privilegjuar mund të përballonte të linte punën në mesin e të gjashtëdhjetave.

Kjo do të thotë se një nga konceptet më themelore ekonomike që përdorim në botën e sotme është më pak se dy breza i vjetër. 401 (k) – metoda kryesore e financimit të daljes në pension – as që ekzistonte deri në vitin 1978, ndërsa skema e daljes në pension Roth IRA u prezantua vetëm në 1998!

Idetë dhe praktikat e tjera kryesore nuk janë shumë më të vjetra. Fondet mbrojtëse u ngritën me të vërtetë vetëm një çerek shekulli më parë, dhe fondet e indeksit janë vetëm 50 vjeç. Edhe borxhi i konsumatorit si hipotekat, kreditë e makinave dhe kartat e kreditit – një nga shtytësit kryesorë të rritjes ekonomike në Shtetet e Bashkuara – u bënë të zakonshme vetëm pasi Projektligji i GI e bëri më të lehtë për amerikanët mesatarë të huazonin para në vitin 1944.

Nëse nuk jemi të këqij në planifikimin financiar dhe vendimmarrje, kjo nuk është për shkak se jemi të çmendur – është sepse ne jemi të gjelbër!

Ideja kyçe 4

Fati luan ron shumë më të madh në suksesin financiar sesa që mund të mendoni.

Disa vjet më parë, autori e pyeti ekonomistin fitues të çmimit Nobel, Robert Schiller se çfarë do të dëshironte të dinte më shumë për investimet që nuk mund të njihen plotësisht. Përgjigja e Schiller: “Roli i saktë i fatit në rezultate të suksesshme”.

Fati është një temë e ndërlikuar. Pak investitorë dhe sipërmarrës do të mohonin që ajo luan një rol në teori, por është e vështirë të përcaktosh masën në të cilën është përgjegjëse për prosperimin e një firme – dhe dështimin e një tjetre. Ne gjithashtu priremi të mendojmë se është e vrazhdë t’i atribuosh sukseset e të tjerëve shansit të verbër. Si rezultat, ne shpesh përfundojmë duke injoruar rolin e fatit kur bëhet fjalë për vendimmarrjen financiare. Ky është një gabim.

Mesazhi kryesor është ky: fati luan një rol më të madh në sukseset financiare sesa mund të mendoni.

Sipas ekonomistit Bhashkar Mazumder, të ardhurat e dy vëllezërve janë më të lidhura se sa lartësia ose pesha. E thënë ndryshe, nëse vëllai juaj është i pasur dhe i gjatë, ju keni më shumë gjasa të jeni të pasur sesa të jeni të gjatë.

Është mjaft e lehtë për të shpjeguar këtë lidhje. Vëllezërit e motrat nga e njëjta familje ka të ngjarë të gëzojnë të njëjtat privilegje dhe mundësi. Prindërit që dërgojnë një fëmijë në një shkollë të mirë zakonisht bëjnë të njëjtën gjë për vëllain e tij. Megjithatë, gjeni një palë vëllezër të pasur dhe do të gjeni dy njerëz që nuk besojnë se studimi i Mazumder-it vlen për familjen e tyre.

Kjo varet nga psikologjia njerëzore. Ne zakonisht ose nënvlerësojmë ose mbivlerësojmë rolin e fatit në rezultate. Nëse bëjmë mirë, është sepse kemi punuar shumë; nëse dështojmë, kjo është sepse ishim të pafat. Megjithatë, nëse të tjerët dështojnë, ne nuk jemi aq bujarë. Në ato raste, ne nuk ia atribuojmë dështimin fatit të keq, por të metave të karakterit si dembelizmi apo dritëshkurtësia.

Kultura jonë, e cila është e fiksuar pas suksesit, nuk na ndihmon shumë këtu, për fat të keq. Forbes nuk i lavdëron investitorët e shkëlqyer që dështuan sepse ishin të pafat dhe tregu mori një tronditje të papritur. Megjithatë, ajo feston investitorët e dorës së dytë ose të pamatur që patën fat dhe bënë një pasuri.

Kjo na lë në një turshi. Kur bëhet fjalë për paratë, ne nuk kemi nevojë vetëm të kuptojmë se çfarë funksionon dhe çfarë jo – ne gjithashtu kemi nevojë për një mënyrë për të ndërtuar rastësi në modelet tona. Ne mund të mos jemi në gjendje të përmbushim ëndrrën e Shilerit dhe të mos llogarisim “rolin e saktë” të rastësisë, por – siç do ta shohim – ne mund të marrim një dorë për fatin.

Ideja kyçe 5

Bill Gates dikur tha se suksesi është një mësues i keq.

Siç e sheh Gates, suksesi i mashtron njerëzit e zgjuar që të anashkalojnë rolin e fatit, gjë që i bën ata të mendojnë se nuk mund të humbasin. Paradoksalisht, kjo është një mënyrë mjaft e sigurt për të siguruar që ju të humbni.

Pra, si duhet të ndërtoni shansin dhe fatin në sjelljen tuaj financiare? Epo, ja çfarë nuk duhet të bëni: të fiksoheni pas shembujve të individëve të veçantë. Kur studiojmë njerëz shumë të suksesshëm, zakonisht përfundojmë duke zgjedhur njerëz të jashtëzakonshëm – miliarderët që kanë ndryshuar mënyrën se si funksionon bota – dhe kjo mund të na çojë në rrugë të gabuar.

Mesazhi kryesor në këtë pulsim është: Përqendrimi në modele të gjera dhe jo në raste specifike mund t’ju ndihmojë të bëni telefonata më të mira.

Merrni John D. Rockefeller, një nga sipërmarrësit më të suksesshëm në histori. Kur filloi të ndërtonte industrinë e tij të naftës, ai u përball me një problem. Ligjet e Shteteve të Bashkuara nuk e lejonin atë të bënte atë që donte të bënte. Zgjidhja e tij ishte e thjeshtë – injorojini ato. Mospërfillja e tij për konventat ligjore ishte aq e madhe, në fakt, sa një gjykatës tha se biznesi i tij sillej “jo më mirë se një hajdut i zakonshëm”.

Suksesi i Rockefeller formëson mënyrën se si ne mendojmë për këtë sjellje. Duke parë mbrapa, është e lehtë të festosh vizionin e tij dhe të thuash se ai refuzoi të linte ligjet e vjetruara të pengonin inovacionin. Por, çka nëse ai do të kishte dështuar – a do të mendonim akoma se shembulli i Rockefeller-it është ai që duhet të ndjekim? Me siguri jo. Në rastin më të mirë, ne do ta shihnim atë si një kriminel të pasuksesshëm që na mësoi se çfarë të mos bënim.

Por kur ia arrini, ndryshimi midis këtyre dy rezultateve është fati. Disa vendime të ndryshme aty-këtu, ose ndoshta një ndryshim në klimën politike, mund të kenë ndryshuar fatin e Rockefeller.

Më e rëndësishmja, fati i mirë është i pamundur të imitohet. Edhe nëse imitoni çdo hap në karrierë të dikujt si Warren Buffett, nuk mund të siguroheni që zari do të bjerë në të njëjtën mënyrë për ju siç ranë për të.

Pra, këtu është alternativa: qëndroni në analizimin e modeleve të suksesit dhe dështimit. Sa më i zakonshëm të jetë një model, aq më shumë ka të ngjarë që ai të jetë i zbatueshëm për jetën tuaj dhe vendimet financiare. Studimi pas studimi, për shembull, tregon se njerëzit që kontrollojnë strukturën e ditëve të tyre janë më të lumtur me punën e tyre sesa ata që nuk e bëjnë këtë. Ndryshe nga rastet e pakta të diferencave më të mëdha se jeta, ky është një vëzhgim i gjerë me të cilin mund të veproni tani.

Ideja kyçe 6

Xhelozia mund të ju bëjë të pamatur.

Kapitalizmi është i shkëlqyeshëm në dy gjëra – gjenerimi i pasurisë dhe zilia.

Merrni një lojtar bejsbolli fillestar që fiton 500,000 dollarë në vit. Sipas çdo standardi të arsyeshëm, ai është i pasur. Por thuaj se ai luan në të njëjtin ekip si një superyll si Mike Trout, i cili fiton 36 milionë dollarë në vit – papritmas, ai nuk është i kënaqur me atë që fiton. Ai dëshiron atë që kanë të tjerët.

Ndërkohë, fituesit e lartë si Trofta e krahasojnë veten me ata që fitojnë edhe më shumë. Për t’u futur në listën e dhjetë menaxherëve më të paguar të fondeve mbrojtëse të Amerikës në vitin 2018, për shembull, duhet të kishit fituar të paktën 340 milionë dollarë atë vit. Edhe Trofta është e skuqur me atë standard.

Në terma kapitalistë, nuk ka asgjë moralisht të gabuar me zilinë. Por ka një problem praktik.

Mesazhi kryesor në këtë ndezje është: Zilia mund t’ju bëjë të pamatur.

Kur mjafton? Thjesht pyesni Rajat Gupta.

I lindur në një lagje të varfër në Kolkata, Indi, Gupta u ngjit në shkallët e korporatës për t’u bërë CEO i firmës këshilluese të menaxhimit McKinsey. Kur doli në pension në vitin 2007, ai kishte një vlerë prej 100 milionë dollarësh.

Ai mund të kishte bërë çdo gjë. Por Gupta ishte ziliqare. Ai donte të bëhej miliarder.

Në vitin 2008, Gupta – një anëtar i bordit të drejtorëve në Goldman Sachs – mësoi se Warren Buffett ishte gati të investonte 5 miliardë dollarë për të mbajtur firmën në këmbë gjatë krizës financiare. Gjashtëmbëdhjetë sekonda pasi dëgjoi këtë lajm në një telefonatë konferencë, shumë kohë përpara se të bëhej publik, Gupta thirri numrin e një menaxheri të fondeve mbrojtëse dhe bleu 175,000 aksione të Goldman Sachs.

Kjo ishte tregti e brendshme dhe rreptësisht e paligjshme. Gupta nuk u interesua – ai thjesht kishte fituar një milion dollarë të lehtë. Në kohën kur prokurorët e kapën, ai kishte grumbulluar 17 milionë dollarë në një varg marrëveshjesh të dyshimta. Nuk e kishte bërë atë miliarder, por mjaftoi për t’i dhënë atij një dënim të rëndë me burg.

Morali i kësaj historie? Zilia nxit thirrjet e këqija dhe kostoja e atyre thirrjeve është shumë më e lartë se fitimet që do të bëni. Mendoni për këtë në këtë mënyrë: Nëse keni një oreks të pangopur, do të hani derisa të sëmureni. Por marrja e gojës është shumë më e keqe se çdo vakt është e mirë, ndaj mos e bëni këtë. Lënia e mundësive në tavolinë nuk do të thotë domosdoshmërisht se po humbisni – shpesh është njohja se përpjekja për të gëlltitur gjithçka do t’ju shtyjë deri në pikën e keqardhjes.

Me fjalë të tjera, mos u bëni Rajat Gupta!

Ideja kyçe 7

Grumbullimi i pasurisë është më i lehtë sesa mbajtja e saj.

Kishte pak tregtarë më të mirë të bursave në Amerikën e fillimit të shekullit të njëzetë sesa Jesse Livermore. I lindur në 1877, ai ndihmoi në ndërtimin e Wall Street. Në moshën 30-vjeçare, ai kishte një vlerë prej 100 milionë dollarësh në dollarët e sotëm.

Pak para rrëzimit të vitit 1929, Livermore mori vendimin më të mirë të karrierës së tij: ai mori një pozicion të shkurtër dhe vuri bast se aksionet do të bien. Sigurisht, tregu humbi një të tretën e vlerës së tij totale. Ndërsa pasuritë u likuiduan dhe u përhapën lajmet e investitorëve të falimentuar që kërcenin nga dritaret e zyrave, Livermore u kthye në shtëpi tek familja e tij me një lajm të shkëlqyeshëm. Ai sapo kishte bërë ekuivalentin modern prej 3 miliardë dollarësh.

E lumtur ndonjëherë? Jo mjaft.

Mesazhi kryesor në këtë injorim është: Të grumbullosh një pasuri është më e lehtë sesa ta mbash atë.

E mbani mend atë që thamë për suksesin duke qenë një mësues i keq? Epo, pas fitores së tij të madhe në 1929, Livermore mendoi se ai ishte i paprekshëm. Ai vendosi baste gjithnjë e më të mëdha dhe humbi shumë – përsëri dhe përsëri, derisa pasuria e tij u zhduk. I thyer dhe i zhytur në borxhe, ai ia mori jvetes etën në një klub në Manhatan në vitin 1940.

Të bëhesh i pasur, rezulton, ndonjëherë është shumë më i thjeshtë se të qëndrosh i pasur. Është e lehtë të kuptohet pse njerëzit që janë të mirë në të parën shpesh luftojnë me të dytën.

Të fitosh para ka të bëjë me rrezikun, optimizmin dhe guximin. Mbajtja e parave është një lojë krejtësisht e ndryshme psikologjike me top. Bëhet fjalë për frikën se gjithçka që keni bërë mund të hiqet. Të qëndrosh i pasur do të thotë gjithashtu të jesh i përulur. Pas vitit 1929, Livermore mendoi se ishte një gjeni që nuk mund të bënte një hap të gabuar. Ai do të kishte qenë më mirë të pranonte se fati kishte luajtur rolin e tij – dhe se suksesi i tij nuk mund të përsëritej pafundësisht.

Ka shumë Livermores atje, megjithëse historitë e tyre zakonisht nuk janë aq tragjike. Rreth 40 për qind e të gjitha kompanive të listuara publikisht humbasin të gjithë vlerën e tyre me kalimin e kohës. Dhe lista e Forbes 400 e njerëzve më të pasur të Amerikës ka një qarkullim prej 20 për qind në dekadë, duke përjashtuar rastet e vdekjeve dhe transferimet brenda familjes.

Pra, si ta ruani atë që keni tashmë? Me një fjalë, këmbëngulje. Sipërmarrësit që bëjnë më mirë qëndrojnë për një kohë të gjatë pa u fshirë. Ajo që të gjithë kanë të përbashkët është një gjë e vogël që quhet frikë. Siç thotë kapitalisti i sipërmarrjes multi-miliarder Michael Moritz, kur ke frikë të humbasësh, i shikon fitoret e mundshme nga një lente tjetër. Pak fitime janë mjaft të mëdha për të justifikuar rrezikun e humbjes së gjithçkaje që tashmë keni. Dhe kur e keni atë pamje, ka shumë më tepër gjasa të bëni telefonata më të mira.

Ideja kyçe 8

Ju mund të gaboni gjysmën e kohës dhe prapë të bëni një pasuri.

Sipas llogarisë së tij, Heinz Berggruen nuk tregoi shumë premtime në rininë e tij. Kur u detyrua të largohej nga Gjermania naziste në vitin 1936, ai nuk ishte i sigurt se çfarë të bënte me jetën e tij.

Pas studimeve për letërsi në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, ai punoi si gazetar me një avantazh në kritikën e artit. Në vitin 1940, ai bleu një bojëra uji të vogël nga një artist i quajtur Paul Klee për 100 dollarë. Ishte fillimi i një pasioni të përjetshëm për artin modern.

Me shpejtësi në vitet 1990, dhe Berggruen ishte bërë një nga koleksionistët më të suksesshëm të artit të të gjitha kohërave. Në vitin 2000, ai ia shiti koleksionin e tij qeverisë gjermane për 100 milionë euro. Duke qenë se përmbante një numër të madh Picassos, Klees, Matisses dhe Braques, kjo shifër nuk ishte askund afër vlerës së saj reale, e cila vlerësohej në 1 miliard dollarë. Ishte një nga koleksionet më të rëndësishme në botë.

Mesazhi kryesor në këtë pulsim është: Ju mund të gaboni gjysmën e kohës dhe prapë të bëni një pasuri.

Si e grumbulloi Berggruen këtë koleksion mbresëlënës të artistëve më të mëdhenj të shekullit të njëzetë? Ishte aftësi, apo thjesht fat? Firma investuese Horizon Research ka një përgjigje më interesante.

Sipas hulumtimit të kompanisë, të gjithë koleksionistët e mëdhenj bëjnë të njëjtën gjë – ata blejnë sasi të mëdha arti. Disa blerje rezultojnë të jenë investime të mëdha, veçanërisht nëse koleksionisti i mban ato për një kohë të gjatë. Shumica, megjithatë, janë budallenj.

Truku, siç vë në dukje raporti i Horizon, është të mbash të parën derisa të kthehet portofoli – vlera e të gjithë koleksionit – “konvergjon me kthimin e elementëve më të mirë në portofol”.

Koleksioni i Berggruen ishte paksa si një fond indeksi: rreziqet e tij u shpërndanë në mënyrë të barabartë në një gamë të gjerë investimesh. Në vend që të blinte thjesht pjesë që i pëlqente apo admironte, ai bleu gjithçka që i binte në dorë dhe priti derisa të dilnin disa fitues.

Kjo strategji vlen për të gjitha investimet. Quajeni bishti i gjatë – tendenca e një numri të vogël ngjarjesh për të llogaritur shumicën e rezultateve. Ka shumë matematikë të komplikuar pas këtij parimi, por është mjaft e thjeshtë kur e zbërtheni në gjërat thelbësore. Në thelb, kur i bëni disa gjëra siç duhet, mund të përballoni të bëni më shumë gjëra të gabuara. Dështimi është i pashmangshëm; ajo që ka vërtet rëndësi është natyra e sukseseve tuaja. E thënë ndryshe, kur jeni ulur në një Picasso, nuk keni pse të shqetësoheni për 99 fustanet në koleksionin tuaj.

Përmbledhja Finale

Mesazhi kyç në këto pulsime:

Vendimmarrja financiare është shumë më e çrregullt në botën reale sesa në tekstet e ekonomisë. Shumë vendime – si blerja e biletave të lotos kur je i prishur – nuk janë racionale, por ato kanë kuptim në mënyrën e tyre. E njëjta gjë vlen edhe për zgjedhjet e investimeve, të cilat shpesh udhëhiqen nga përvojat formuese të ekonomisë së njerëzve në moshën madhore, sesa nga vlerësimet e lezetshme të kushteve aktuale të tregut. E thënë thjesht, thirrjet financiare janë të ngatërruara me faktorë psikologjikë. Pra, cila është mënyra më e mirë përpara? Pra, pranoni që fati luan një rol në sukses, mësoni të keni frikë nga humbja e asaj që keni tashmë dhe mbroni bastet tuaja.

Keni komente?

Do të donim të dëgjonim se çfarë mendoni për përmbajtjen tonë! Thjesht dërgoni një email në [email protected] me ”Psikologjinë e Parave” si temë dhe ndani mendimet tuaja!

Çfarë duhet të lexoni më pas: ”Hendeku i Sjelljes”, nga Carl Richards

Këto pulsime kanë ndriçuar disa nga mënyrat kurioze në të cilat njerëzit shkojnë për të marrë vendime financiare. Por edhe pse këto sjellje kanë rrënjë të thella në psikikën njerëzore, kjo nuk do të thotë që ju nuk mund të mësoni të bëni thirrjet e duhura.

Merrni atë nga këshilltari financiar Carl Richards. I frustruar nga vitet e shikimit të klientëve të zgjuar që bëjnë të njëjtat gabime përsëri dhe përsëri, Richards vendosi të krijojë një plan të pagabueshëm për të ndihmuar investitorët të ndalojnë së bërëi gjëra të kota. Dëshironi të mësoni më shumë? Pastaj shikoni pulsimet tona te ”Hendeku i Sjelljes”!