Ta kuptosh Inteligjencën Artificiale (Understanding Artificial Intelligence)-Nicolas Sabouret

Ta kuptosh Inteligjencën Artificiale

Përmbledhje Libri

Hyrje

Çfarë ka në këtë libër për mua? Kuptojeni IA dhe pse nuk është aspak inteligjente.

Ditëve të sotme, çdokush duket se flet për IA. Por çfarë është ajo? Cilat janë kufizimet e saj? A duhet të frikësohemi nga ajo që mund të jetë e aftë të bëjë?

Realiteti është se njerëzit kanë qenë gjithnjë shpikës. Në kohën e parahistorisë, ne krijuam fuzhnjë për gjueti – kur erdhi bujqësia, krijuam kazma, drapëra, karroca, madje edhe mjete për të krijuar vegla. Dhe pastaj erdhën makinat, dhe disa njerëz kishin frikë nga zhvillimi i tyre i shpejtë. Por edhe ato makina ishin vetëm vegla.

Dhe tani ka AI dhe gjërat po shkojnë lart. Epo, harroni atë që keni parë në fantashkencë. AI nuk do të na zëvendësojë apo skllavërojë. Nuk ka vullnet të lirë. AI është gjithashtu vetëm një mjet. Por ajo që duhet të bëjmë është të mësojmë se si ta shfrytëzojmë AI për mirë dhe të mos e keqpërdorim atë.

Në këtë pulsim Ta Kuptoni Inteligjencën Artificiale nga Nicolas Sabouret, do të zbuloni se çfarë është AI; pse zgjidhjet e ofruara nga AI mund të mos jenë në fakt ato perfektet, por do të jenë ende mjaft të mira për shumicën e qëllimeve; dhe ku mund të shkojë e ardhmja e AI.

Ideja kyçe 1

Çfarë është saktësisht IA?

Le të sqarojmë diçka që nga fillimi: kompjuterët janë makina. IA nuk i bën ata inteligjentë. Ata prapë nuk bëjnë më shumë se ajo që ne ju themi të bëjnë.

Sidoqoftë, kompjuterët janë me ne një kohë të gjatë. Në fillim ata ishin thjesht llogaritës që mirreshin me numrat dhe matematikën. Pastaj ata bënë progres prej numrave deri tek puna me fjalët, pastaj me imazhet, dhe pastaj me tingujt. Ditët e sotme, ne madje kemi kompjuterë-në telefonat tonë të mençur, për shembull-që mund ti dëgjojnë kërkesat tona dhe ti shndërrojnë ato në veprime.

Ata janë të gatshëm për të gjitha këto gjëra falë algoritmeve. Një algoritëm i thjeshtë që e keni përdorur në shkollë ishte procesi që keni përdorur për ti shtuar numrat e mëdhenjë së bashku. Ju poashtu mund ta mendoni algoritmin sikur të jetë një recetë. Ashtu siq di një kuzhinjer ta ndjek një recetë, kompjuteri poashtu ndjek udhëzimet në algoritëm për t’iu dhënë rezultatin e kërkuar.

Në fillim të shekullit të nëntëmbëdhjetë, Charles Babbage ishte i pari që prodhoi një makinë të aftë për të ndjekur algoritme. Dhe nga viti 1936, Alan Turing kishte treguar se kompjuterët munden, së paku teorikisht, ta ndjekin çfarëdo algoritmi, sado që të jetë ai i ndërlikuar.

Pra, ku e lë kjo AI, tani? Si fillim, ne ndoshta të gjithë duhet të përdorim termin programe AI sesa AI. Gjithçka që bën AI është të aplikojë një algoritëm të shkruar nga një njeri për të dhënë përgjigje që duken të jenë “inteligjente”. Programuesit përdorin gjithashtu vetë AI për të shkruar programe duke përdorur një teknikë të njohur si mësimi i makinerive. Ky është një emërtim i gabuar dhe shkakton njëfarë konfuzioni pasi në fakt, mënyra se si AI prodhon programe të reja varet nga cilësia e të dhënave që merr. Pra, siç ka qenë gjithmonë rasti, shprehja e vjetër “mbeturinat brenda, mbeturinat jashtë” qëndron e vërtetë.

Ideja kyçe 2

Pra a është IA vërtetë inteligjente?

Kjo është një pyetje shumë e mirë, por për t’iu përgjigjur asaj ne së pari duhet ta kuptojmë çfarë është inteligjenca. Dhe kjo nuk është aq e lehtë sa mund të mendoni.

A është e kundërta e paditurisë? Mendoni rreth kësaj: sikur të ju pyesnin se kur u themeluar qyteti i Stambollit, a do ta dinit? Me siguri që jo. Por a ju bën kjo jointeligjent? Dhe a do ta përkufizonit Wikipedian si inteligjente sepse mund t’iu tregojë përgjigjen? (Meqë ra fjala, është shekulli i shtatëmbëdhjetë Para erës sonë).

Po në lidhje me aftësinë për të bërë matematikë të komplikuar? A mund të përgjigjeni për shembull 24,357 x 527? Ju ndoshta mundeni, duke pasur kohë, por një kalkulator i thjeshtë mund ta bëjë atë shumë më shpejt. A është ai kalkulator më inteligjent se ju?

Në realitet, as llogaritësi as Wikipedia nuk janë inteligjente. Kompjuterët mund të jenë në gjendje të zgjidhin detyra lidhur me llogaritjen dhe kujtesën, por ata nuk janë inteligjentë sipas standardeve njerëzore. Në fund të fundit, njerëzit mund të arsyetojnë në përvojat e kaluara, të marrin vendime në situate shumë të ndërlikuara për t’ia përshkruar saktësisht një kompjuteri, ata munden të mësojnë aftësi të reja, të kenë ide, dhe të komunikojnë duke përdorur ide komplekse dhe abstrakte.

Pra, si mund ta vlerësojmë inteligjencën e një kompjuteri? Epo, ju kujtohet Turingu? Ai doli me atë që njihet si testi Turing. Ja se si funksionon:

Një njeri është në një dhomë, dhe një kompjuter me IA në tjetrën. Ju mund të komunikoni me të dytë duke përdorur tastierën dhe monitorin për secilën, por ju nuk e dini cila është e lidhur me njeriun dhe cila me IA-në. Një vonesë është ndërtuar për të ju siguruar që nuk mund të tregoni cila është cila nga shpejtësia, por vetëm nga vetë përgjigjet. Testi bëhet për të përcaktuar sa afër mund t’ia qëllojë IA në përgjigje në një mënyrë që ti ngjajë inteligjencës njerëzore.

Që nga viti 2006, ka pasur një konkurs vjetor për të përcaktuar chatbotin që i afrohet më shumë mashtrimit të gjyqtarëve. Sidoqoftë, gjyqtarët janë shumë të aftë për t’i bërë chatbot-ët të përgjigjen gabimisht, disave u duhen vetëm pesë pyetje për të identifikuar saktë inteligjencën artificiale.

Por testi Turing është, në çdo rast, i gabuar. Nëse duam të testojmë inteligjencën e një programi të inteligjencës artificiale, duhet vërtet të testojmë performancën e tij në detyrën që është zhvilluar për të kryer – të luajë shah, për shembull, jo nëse mund të ketë një diskutim filozofik rreth shahut.

Ideja kyçe 3

Çfarë është algoritmi i IA-së?

Pra tani e dini se IA nuk është inteligjente në të njëjtën mënyrë që është njeriu, pra le ta hedhim një shikim në atë se çfarë janë algoritmet e IA-së.

Do të mund të befasoheshit kur ta mësoni se ato nuk janë aspak të veqanta. Ato janë sikurse receta e gatimit, të cilën e përmendëm më herët-një qasje hap pas hapi për ta zgjedhur një detyrë. Por ka marrë ca kohë dhe vite kërkimi për ti zhvilluar ato. Dhe nuk ka qasje të standardizuar, poashtu, që domethënë se egzistojnë shumë algoritme të ndryshme. Por ato po që kanë disa elemente të përbashkëta: tejkalimin e kufizimeve në kujtesë dhe përpunimin e kapacitetit të kompjuterëve.

Për ta vënë këtë në perspektivë, një kompjuter personal i krijuar në vitet 2010 mund të bëjë bilionë shtime në sekondë. Dhe ai numër ka vazhduar të rritet. Por nëse ju duhen 10 bilion hapa, do të ju duhet të prisni disa secoknda për ta marrë rezultatin tuaj. Nëse ju duhen një trillion, ju mund të ju duhet të prisni 15 minuta. Dhe për 100 trilion, do të ju duhet një ditë.

Ky 100 trilion mund të duket shumë, por numri i transaksioneve të nevojshme mund të rritet shpejt. Për shembull, imagjinoni një drejtues shkolle që duhet të planifikojë studentët, klasat dhe mësuesit. Nëse shkolla ka vetëm dhjetë dhoma me 15 klasa, për çdo orë ka rreth 3000 mundësi. Për çdo ditë tetë orëshe, kjo do të thotë gjashtë miliardë miliardë miliardë mundësi – kjo është gjashtë me 27 zero. Duke marrë parasysh secilin prej atyre me një kompjuter, qoftë edhe një që përpunon një miliard operacione në sekondë, do të marrë shumë kohë!

Këto kufizime llogaritëse janë shumë të rëndësishme për AI dhe njihen si kompleksitet. Ne duhet të bëjmë dallimin midis kompleksitetit të algoritmeve dhe kompleksitetit të problemeve që algoritmet zgjidhin. Kompleksiteti i një algoritmi varet nga sa i madh është problemi dhe sa të dhëna nevojiten. Kompleksiteti i vetë problemit është numri minimal i operacioneve të nevojshme për ta zgjidhur atë. Ky i fundit është shpesh një numër teorik dhe algoritme të tjera më pak elegante me kompleksitet më të lartë shpesh gjenden gjatë kërkimit të zgjidhjes më të mirë.

Gjithçka pak e komplikuar? Epo, le të shkurtojmë një histori të gjatë: disa probleme kanë një kompleksitet teorik aq të lartë sa, duke supozuar se mund të shkruajmë edhe algoritmet më të mira për t’i zgjidhur ato, numri i operacioneve që ata do të kërkonin tejkalon shumë atë që mund të menaxhojë edhe një kompjuter i së ardhmes. – edhe sikur të ishte miliona herë më i shpejtë.

Pra, kur bëhet fjalë për AI, algoritmet e vendosura ndonjëherë janë më pak se perfekte – një algoritëm i njohjes së fytyrës ndonjëherë bën një gabim ose një algoritëm shahu bën lëvizjen e gabuar, për shembull – por shpesh ato na japin zgjidhjen më të mirë të mundshme në një sasi të arsyeshme të kohës.

Ideja kyçe 4

Si krijon zgjidhje IA?

Egzistojnë shumë metoda të IA që mund të zgjedhin probleme. Ashtu siq e kemi thënë, ato nuk janë inteligjente dhe nuk e ofrojnë gjithnjë zgjidhjen më të mirë për problemin e adresuar. Sbouret ofron shembuj të këtyre metodave, por këtu le ta studjojmë një parim të parë që metoda e IA përdor, të quajtur eksplorim.

Imagjinoni që jeni në Alexanderplatz në një udhëtim në Berlin dhe dëshironi të vizitoni Ishullin e Muzeut. Mund të ndiqni itinerarin në hartë dhe të mbani shënim emrat e rrugëve dhe ku duhet të ktheheni. Ju e ndërtoni rrugën duke përdorur inteligjencën tuaj. Shumica prej nesh mund ta bëjnë këtë, por disa mund ta gjejnë veten të humbur pa shpresë. Fatmirësisht, këto ditë, ne kemi GPS për të na ndihmuar. Por si funksionon saktësisht kjo?

Epo, GPS përcakton pozicionin tuaj në Tokë duke iu referuar 28 satelitëve dhe kohës që i duhet secilit prej tyre për të dërguar një sinjal. Me këtë informacion dhe një hartë se ku jeni, GPS mund të llogarisë një rrugë për ju. Ai e bën këtë duke përdorur pozicionin tuaj aktual, destinacionin tuaj përfundimtar dhe të gjitha pikat në mes, duke krijuar një “grafikë” të të gjitha pikave që duhet të kaloni gjatë rrugës.

Kjo mund të duket e thjeshtë, por është pak më e ndërlikuar për një kompjuter; ai duhet të marrë parasysh të gjitha pikat e mundshme fqinje ndërsa përparon, duke ruajtur në kujtesë të tjerat ndërsa shkon. Një alternativë është të dilni nga pika e fillimit. Asnjëra nga metodat nuk është veçanërisht efikase. Pra, kur zona që kompjuteri duhet të marrë në konsideratë bëhet shumë e madhe, bëhet pothuajse e pamundur të zgjidhet problemi në një kohë të arsyeshme.

Këtu hyn në lojë heuristika. Krijohet një algoritëm heuristik që përafron zgjidhjen. Në këtë rast, do të ishte diçka si “shkoni afërsisht në drejtimin e duhur dhe qëndroni afërsisht në rrugën e duhur”. Nëse marrim parasysh analogjinë tonë të recetës, në vend që të peshonim një ons gjalpë, ndoshta thjesht do të shkurtonim atë që duket si një ons nga blloku ynë tetë ons. Nuk është e saktë, por është mjaft afër.

Kështu që rruga që ju është dhënë për të marrë nga Alexanderplatz në Ishullin e Muzeut mund të mos jetë në të vërtetë më e mira, por do të jetë mjaft e mirë dhe do të përfundojë punën.

Ideja kyçe 5

Kah po shkon e ardhmja e IA?

Mund të jeni duke e pyetur veten nëse do të ndërtojmë ndonjëherë një makinë që është vërtetë inteligjente, një që mëson si një fëmijë, që është e vetëdijshme për botën rreth saj, që mund të ndjejë emocione, dhe me të cilën mund të ndërtojmë një të ardhme.

Kjo është një pyetje e vështirë për t’iu përgjigjur, por megjithëse disa hulumtues besojnë kështu, Sabouret thotë se nuk ka dëshmi aktuale që sygjeon se do të jetë e mundur.

Në vitet 1970, John Searle e formuloi termin IA e Fortë që të nënkuptojë që IA e imiton trurin njerëzor në mënyrë të përsosur. Tani, ne mundemi poashtu ta përdorim temin IA e Dobët për IA që ka vetëm një qëllim specific-sikurse është të fitosh në Go. Ato janë, natyrisht, gjithçka po të dobëta ngase ato janë shumë më të mençura sesa njeriu mesatar.

Por kur flasim për IA të fortë, ne mund ta ndajmë këtë në IA të përgjithshme dhe vetëdije artificiale. IA e përgjithshme nënkupton krijimin e një makine që është e aftë për zgjidhjen e shumë problemeve në drejtime të gjera, sikurse marrja e një tituli univerzitar, kalimi i testit Turing, dhe bërja e kafesë në një kuzhinë të pazakonshme. Vetëdija artificiale është diçka tjetër. Një makinë e tillë do të ishte e vetëdijshme për botën rreth saj, dhe po, edhe për faktin se ka qenë makinë. Por juria është ende duke menduar si ta definojë vetëdijën për një makinë, dhe çfarë testesh i duhen të kalojë për të qenë e vetëdijshme’’.

A janë ndonjëra prej tyre në horizont? Përgjigja e sinqertë është, kush e di?

Nuk ka dyshim se IA është duke e ndryshuar botën dhe makinat do të bëhen çdoherë e më mbresëlënëse. Shkalla e progresit e bën të vështirë ta dimë saktësisht se çfarë do të vijë në radhë. IA mundet tashmë ti kalojë njerëzit në Go dhe Poker, por jo në video lojërat komplekse, për shembull.

Dhe megjithëse mund të jetë në gjendje të ketë qasje në informacionet mjekësore më shpejtë sesa njeriu, ajo nuk mund ta përdorë atë informacion për ta diagnostifikuar pacientin. Dhe faktori njeri i nevojshëm për disa detyra, sikurse punësimi i njerëzve, siq thotë Sabouret argumenton se është pothuajse e pamundur të kapet në çdo sistem AI dhe njerëzit do të jenë lehtësisht në gjendje të përdorin “të dhëna antagoniste” për të mashtruar këto sisteme.

Pra, a duhet të shqetësohemi se AI mund të përfundojë duke skllavëruar njerëzimin siç shohim në disa filma fantastiko-shkencor?

Tani për tani, jo, AI i dobët është krijuar për detyra specifike, nuk mund të imagjinojë gjëra dhe nuk mund të krijojë. Ndoshta AI i fortë do të ekzistojë një ditë, por ne nuk jemi askund afër krijimit të vetëdijes artificiale.

Brenga më e madhe tani për tani është keqpërdorimi i IA. Për shembull, në një botë ku kohështrirjet e mediave sociale janë bërë burimi kryesor i informacioneve për disa grupmosha, një diktatoriat totalitarian do të mundtte në mënyrë teorike të marrë kontrollin e asaj që na lejohet të dimë. Brenda natës. Dhe megjithëse makinat vetë-drejtuese nuk do të sulmojnë drejtuesit e tyre nëse nuk janë programuar posaçërisht për ta bërë këtë, ekziston gjithmonë mundësia që një teknologji e tillë, një ditë, të përdoret për të krijuar një makinë që mund të identifikojë dhe eliminojë subjektin e synuar.

AI tashmë po përdoret për të kryer krime të një niveli shumë më të ulët – për të hakuar protokollet e sigurisë kibernetike, për shembull. Pra, është e qartë se AI mund të keqpërdoret – por nuk do ta bëjë këtë në mënyrë spontane, ajo duhet të programohet për ta bërë këtë.

Por sido që të vijë e ardhmja, ka një gjë për të cilën mund të jemi të sigurt: AI e ka sjellë njerëzimin drejt një kuptimi më të mirë të vetvetes. Fillimisht na është dashur të kuptojmë se si një njeri e bën një detyrë për të gjetur një mënyrë për ta bërë atë më mirë. Ndoshta, siç pohon Sabouret, të kuptuarit më mirë të vetes është dhurata më e madhe e AI për njerëzimin.

Përmbledhja Përfundimtare

Ndonëse mund të mendojmë se makinat dhe IA janë inteligjente, ato në fakt nuk janë. Ato janë të gatshme të bëjnë vetëm atë që ne i programojmë ta bëjnë. Ju keni parë që duke përdorur heuristikën, AI mund të ofrojë një zgjidhje për një problem të caktuar të vështirë brenda një harku kohor të pranueshëm. Kjo zgjidhje mund të mos jetë e përsosur, por zakonisht do të jetë një zgjidhje “mjaft e mirë”. Dhe së fundi, zbuluat se krijimi i një makinerie që ka vetëdije nuk është aktualisht në horizont, por në duar të gabuara, AI mund të përdoret për qëllime të gabuara. Megjithatë, një gjë që AI nuk do të bëjë është të ngrihet dhe të rebelohet kundër nesh.